Περιγραφή της Καινοτομίας
Η καινοτομία του Γενικού Νοσοκομείου Ημαθίας, και συγκεκριμένα της υγειονομικής μονάδας Βέροιας, συνίσταται στην ανάπτυξη συστήματος αξιοποίησης του διαθέσιμου χώρου και της ηλιακής ενέργειας για την κάλυψη των ενεργειών αναγκών της λειτουργίας του. Η καινοτομία έχει σκοπό να βελτιώσει την ενεργειακή αποδοτικότητα του νοσοκομείου προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι από τη μείωση του ενεργειακού κόστους για την κάλυψη αναγκών σε υποδομές και ιατρικό υλικό. Το σύστημα αφορά τη χρήση ΣΗΘΥΑ (Σύστημα Ηλεκτρισμού Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης), ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και ενσωμάτωση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Το συγκεκριμένο σύστημα, αν όχι το μοναδικό στην Ευρώπη, είναι ένα από τα πολύ λίγα ανάλογα συστήματα που έχουν αναπτυχθεί. Η καινοτομία αφορά τον συνδυασμό της λειτουργίας του συστήματος τριπαραγωγής, ηλιακής ψύξης και συμβατικών συστημάτων θέρμανσης – ψύξης και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και τον έλεγχο, την παρακολούθηση και την καταγραφή των ενεργειακών τους χαρακτηριστικών. Το σύστημα της τριπαραγωγής ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια του νοσοκομείου, μειώνει το ενεργειακό κόστος και συμβάλλει στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας.
Η καινοτομία στοχεύει να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού του νοσοκομείου και της νοσηλείας των πολιτών της περιοχής λόγω της βελτίωσης των συνθηκών ευεξίας στους χώρους, συμβάλλοντας 1) στην διατήρηση ιδανικών θερμοκρασιών εντός του χώρου του Νοσοκομείου 2) στην αναβάθμιση του περιβάλλοντος χώρου με τη μείωση των καυσαερίων. Επιπρόσθετα, η καινοτομία αναμένεται να συνεισφέρει στην εξοικονόμηση πόρων που θα προκύψει από την εξοικονόμηση πρωτογενούς καυσίμου μέχρι 25% και θα χρησιμοποιηθούν σε επένδυση για απόκτηση νέου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού. Αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο τόσο στις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους πολίτες όσο και ως προς το ίδιο το προσωπικό του νοσοκομείου.
Τρόπος λειτουργίας καινοτομίας
Η καινοτομία αφορά στην εγκατάσταση υβριδικού συστήματος το οποίο αποτελείται από το σύστημα τριπαραγωγής (συμπαραγωγής ηλεκτρισμού θερμότητας και ψύξης σε ψύκτη απορρόφησης) και το σύστημα ηλιακής ψύξης, το οποίο θα αξιοποιείται ιδιαίτερα για την κάλυψη των αναγκών του Νοσοκομείου σε ψύξη τη θερινή περίοδο. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια αναμένεται να καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του νοσοκομείου, ενώ από τα χιτώνια του κινητήρα και από τα καυσαέρια θα παράγεται θερμότητα η οποία θα χρησιμοποιείται για την κάλυψη μέρους των αναγκών του νοσοκομείου, σε θέρμανση το χειμώνα και σε ψύξη το καλοκαίρι καθώς και για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης.
Η εγκατάσταση ΣΗΘΥΑ αναγνωρίζεται ως μια από τις πλέον ανταγωνιστικές τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας στην Ελλάδα, ενώ προσμετράται στην επίτευξη του στόχου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ διότι παράγεται ενέργεια με μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης καταναλώνοντας πρωτογενώς λιγότερη καύσιμη ύλη. Επίσης, μία εγκατάσταση ΣΗΘΥΑ χρεώνεται κανονικά το φυσικό αέριο που καταναλώνει, καθιστώντας το όποιο οικονομικό κίνητρο ως ένα απλό μέτρο υποβοήθησης (premium) για την ταχύτερη απόσβεση της επένδυσης.
Λόγοι ανάπτυξης της Καινοτομίας
Βασικοί λόγοι ανάπτυξης της καινοτομίας είναι οι ακόλουθοι:
1) Η ανταπόκριση στην ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία με σκοπό την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων για περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο περιβάλλον,
2) Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας του νοσοκομείου η οποία αναμένεται να συνεισφέρει σε εξοικονόμηση δαπανών,
3) Η βελτιστοποίηση της διαχείρισης και αξιοποίησης της μεγάλης διαθέσιμης επιφάνειας του Νοσοκομείου και του υψηλού ηλιακού δυναμικού της περιοχής.
Στόχοι της Καινοτομίας
Η καινοτομία στοχεύει:
1) Στην αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας του Γενικού Νοσοκομείου Βέροιας, κατά 4 ενεργειακές βαθμίδες, όπως προκύπτει από το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) για το κτίριο.
2) Στη μείωση του λειτουργικού κόστους του νοσοκομείου λόγω σημαντικής εξοικονόμησης ενέργειας της τάξεως του 20 - 50%.
3) Στην μείωση του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος.
4) Στην βελτίωση της ευεξίας των εργαζομένων και των νοσηλευόμενων στο νοσοκομείο.
Αποτελέσματα της καινοτομίας
Το σχέδιο των προτεινομένων παρεμβάσεων του συστήματος, μετά την υλοποίησή του, αναμένεται να επιτυγχάνει εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας κατά 62,4% σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. Επίσης η μείωση των εκπεμπόμενων ρύπων υπολογίζεται σε 651,88 τόνους CO2/έτος. Τέλος από το σύστημα αναμένεται μείωση του λειτουργικού κόστους από την υποκατάσταση ενέργειας, λόγω της λειτουργίας της μονάδας ΣΗΘΥΑ και του ψύκτη απορρόφησης, ίσο με 210.617 ευρώ.
Στάδιο σχεδιασμού
Mε την Υπουργική Απόφαση για την εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net metering) από Ενεργειακές Κοινότητες με αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/15084/382/19.2.2019 (ΦΕΚ Β’ 759/5.3.2019) αποφασίστηκε η λειτουργία της μονάδας ΣΗΘΥΑ με τη συγκεκριμένη μεθοδολογία, βελτιστοποιώντας ακόμη περισσότερο το ενεργειακό προφίλ του νοσοκομείου.
Ο σχεδιασμός του συστήματος τριπαραγωγής και του συστήματος ηλιακής ψύξης ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2022 από την Τεχνική Υπηρεσία, η οποία πραγματοποίησε έρευνα για τα πλεονεκτήματα και εντόπισε τα πιθανά προβλήματα από τη λειτουργία των δύο συστημάτων προχωρώντας στην κατάρτιση σχεδίου δράσης. Ακολούθως αναζητήθηκαν πιθανά χρηματοδοτικά εργαλεία και ανατέθηκε σε εξειδικευμένους μελετητές η εκπόνηση των προμελετών, η προετοιμασία και η σύνταξη του φακέλου αίτησης χρηματοδότησης.
Με βάση την εκτίμηση των ενεργειακών αναγκών, καθώς το κτίριο είναι παλαιό και απαιτεί αυξημένα μεγέθη κατανάλωσης ηλεκτρικής ισχύος, αποφασίστηκε η καθιέρωση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης (BEMS).
Σε συνεργασία με εξωτερική εταιρεία εκπονείται μελέτη και σχεδιάζεται η διενέργεια διαγωνισμού, ώστε να ανατεθεί η υλοποίηση και στη συνέχεια η συντήρηση του έργου.
Συνεργασίες
Για την υλοποίηση της καινοτομίας συνεργάζεται η Υποδιεύθυνση Τεχνικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου Βέροιας με την 3η Υγειονομική Περιφέρεια Μακεδονίας καθώς και μια ομάδα συμβούλων μηχανικών. Για την ένταξη του έργου σε χρηματοδότηση πραγματοποιήθηκε συνεργασία με την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης «Ε.Π. ¨ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ¨(ΕΥΔ/ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ)». Επίσης το Γενικό Νοσοκομείο Βέροιας συνεργάζεται με τη Διεύθυνση Οργάνωσης και Λειτουργίας Νοσηλευτικών Μονάδων και Εποπτευόμενων Φορέων του Υπουργείου Υγείας και με τις Κτιριακές Υποδομές ΑΕ για την υλοποίηση των μελετών και έργων που απαιτούνται ως επιβλέπουσα αρχή.
Χρηματοδότηση και κόστος
Το έργο έχει ενταχθεί σε επιχειρησιακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ στο πλαίσιο του οποίου εκπονούνται οι μελέτες εφαρμογής και αναμένεται να δημοπρατηθεί εντός του 2023 με διάρκεια υλοποίησης τουλάχιστον 18 μήνες. Η χρονική διάρκεια από την έναρξη του σχεδιασμού έως και την υλοποίηση του έργου αναμένεται να διαρκέσει έως τέσσερα χρόνια. Το χρηματοοικονομικό κόστος για την ανάπτυξη του προγράμματος ανέρχεται στο ποσό των 5 εκατομμυρίων ευρώ μέσω πολυετούς ανάληψης υποχρέωσης από τον προϋπολογισμό του Νοσοκομείου. Το κόστος συντήρησης του εξοπλισμού εκτιμάται ότι θα ανέρχεται στο ποσό των 400.000 ευρώ για πέντε έτη. Για την υλοποίηση του σχεδιασμού απαιτήθηκαν περισσότερες από 300 άνθρωπο-ημέρες εργασίας από υπαλλήλους της Τεχνικής και της Διοικητικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου.
Προκλήσεις και τρόποι αντιμετώπισης κατά το σχεδιασμό, δοκιμή και υλοποίηση
Δεν έχουν διαπιστωθεί προβλήματα στο στάδιο του σχεδιασμού και η καινοτομία συνεχίζεται να υλοποιείται με βάση τις προβλέψεις.
Εκτίμηση – περιγραφή για τις αναγκαίες συνθήκες επιτυχίας και βιωσιμότητας της καινοτομίας
Ο συνδυασμός ενός σχεδίου δράσης με βέλτιστες πρακτικές και ενός εργαλείου που επιτρέπει τον ενεργειακό σχεδιασμό, τη θέσπιση και κυρίως την παρακολούθηση δεικτών της ενεργειακής συμπεριφοράς του νοσοκομείου, διασφαλίζει στο μέγιστο δυνατό βαθμό ότι η λειτουργία του νοσοκομείου αξιολογείται και ότι είναι αποδοτική. Η μελέτη εφαρμογής αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του έργου για την επιλογή – κατασκευή και εγκατάσταση του κατάλληλου μηχανολογικού εξοπλισμού το οποίο θα εξασφαλίσει την μέγιστη απόδοση των συστημάτων ψύξης – θέρμανσης – ηλεκτρισμού χωρίς προβλήματα. Επιπρόσθετα, εξειδικευμένο προσωπικό με υψηλή τεχνογνωσία διαχείρισης, παρακολούθησης και συντήρησης εξοπλισμού σε αντίστοιχα έργα συμπαραγωγής αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την βιωσιμότητα (after sales service) μιας τέτοιας εγκατάστασης καινοτομίας.
Εμπειρίες, σκέψεις, διαπιστώσεις
Η ανάπτυξη και λειτουργία σύγχρονων συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη για τη χώρα, τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και είναι απαραίτητο να υιοθετηθεί από το σύνολο των φορέων της δημοσίας διοίκησης.