Περιγραφή της Καινοτομίας
Η καινοτομία αφορά στην δημιουργία του Ελληνικού Δικτύου Κοινωνικής Καινοτομίας (ΕΔΚΚ) και σχεδιάζεται από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (ΥΠΕΚΥ). Συγκεκριμένα αποτελεί οργανωτική καινοτομία η οποία στοχεύει στη δημιουργία αναγνωρισμένου θεσμικά μεταβατικού φορέα κοινωνικής καινοτομίας, ο οποίος αναμένεται να συμβάλλει με ολιστικό τρόπο στη δημιουργία και ανάπτυξη πρωτοβουλιών κοινωνικής καινοτομίας. Για πρώτη φορά, φορέας της Κεντρικής Διοίκησης συμμετέχει ως ιδρυτικός επιστημονικός εταίρος σε διακρατικό σχήμα για την παραγωγή καινοτομίας σε κοινωνικό επίπεδο. Μέσω αυτού του σχήματος συνεργασίας το Υπουργείο καθίσταται καταλυτικός παράγοντας άντλησης μεγάλων χρηματοδοτικών πακέτων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ+ (ESF+), μέσω της υποβολής ολοκληρωμένων έξυπνων δράσεων. Ωφελούμενοι από την ανάπτυξη του Δικτύου είναι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς καινοτομίας, όπως ενώσεις Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ), επιχειρήσεις start-ups με κοινωνική δράση, σύλλογοι δήμων, ΟΤΑ και Περιφέρειες, Ακαδημίες, κ.λπ. καθώς θα έχουν τη δυνατότητα, συμμετέχοντας στις δράσεις, να αποκτήσουν γνώσεις και τεχνογνωσία που θα ενισχύσουν την ικανότητά τους για κοινωνική καινοτομία. Το κοινωνικό όφελος από την λειτουργία του Δικτύου αναμένεται να είναι σημαντικό, καθώς θα ενισχύσει σημαντικά την δραστηριότητα των επιχειρήσεων στο πεδίο της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών και της κοινωνικής καινοτομίας.
Η καινοτομία βρίσκεται σε στάδιο σχεδιασμού ο οποίος αναμένεται να διαρκέσει δύο έτη. Συγκεκριμένα ο σχεδιασμός για το Ελληνικό Δίκτυο Κοινωνικής Καινοτομίας (ΕΔΚΚ) ξεκίνησε τη δράση του, τον Μάιο του 2021 και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάιο του 2023.
Τρόπος λειτουργίας καινοτομίας
Το ΕΔΚΚ αποτελεί τον εθνικό βραχίονα του εγκεκριμένου από την Ευρωπαϊκή Ένωση διακρατικού σχήματος κοινωνικής καινοτομίας SEED. Στοχεύει στην υλοποίηση επίσημων θεσμικών προπαρασκευαστικών δράσεων για τη δημιουργία του Εθνικού Κέντρου Ικανοτήτων Κοινωνικής Καινοτομίας σε κάθε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στήριξη καινοτόμων έργων και δημόσιων αρχών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ/ΕΚΤ+), της προγραμματικής περιόδου 2021-2027, μέσω της παροχής πληροφοριών και τεχνογνωσίας, συμβουλών, καθοδήγησης και κατάρτισης καθώς και μέσω της δικτύωσης και της αμοιβαίας μάθησης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Λόγοι ανάπτυξης της Καινοτομίας
Βασικοί λόγοι ανάπτυξης της καινοτομίας είναι οι ακόλουθοι:
1) Η απουσία κατάλληλης οργανωτικής δομής για την απορρόφηση χρηματοδοτήσεων με σκοπό την πραγματοποίηση δράσεων ενίσχυσης των ικανοτήτων επιχειρήσεων και οργανισμών για κοινωνική καινοτομία,
2) Το χαμηλό επίπεδο ψηφιακού εφαρμοσμένου εγγραμματισμού και η ανάγκη αντιμετώπισής του,
3) Η διπλή πρόκληση ψηφιακής και ενεργειακής μετάβασης, δηλαδή η ανάγκη για εκδημοκρατισμό της τεχνολογίας μέσω της αυξανόμενης διάδοσης της τεχνογνωσίας και της διευκόλυνσης της πρόσβασης σε πληροφορίες και η αντιμετώπιση των κοινωνικών αναγκών που προκαλεί η κλιματική κρίση,
4) Η ανάγκη για διαμόρφωση και διάδοση σύγχρονων τρόπων και μεθόδων εργασίας και εκπαίδευσης στους συμμετέχοντες φορείς στις δράσεις του Δικτύου, όπως η ευθυγράμμιση διαχείρισης ταλέντων σε περιβάλλον παράλληλων δραστηριοτήτων (multi-tasking), οι υβριδικές μορφές εργασίας και εκπαίδευσης, η διαμόρφωση ικανότητας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας και καινοτομίας (capacity building business incubation), η εκπαίδευση σε μεθοδολογικά εργαλεία ανοιχτής καινοτομίας, η αξιοποίηση συνεργατικών πλατφορμών, η πρόβλεψη κρίσεων (crisis predictive analytics), ο συμμετοχικός σχεδιασμός με κοινότητες πολιτών, κ.λπ.
Στόχοι της Καινοτομίας
Βασικοί στόχοι της καινοτομίας είναι:
1) Η αύξηση της πληροφόρησης για τις προσφερόμενες υπηρεσίες (Marketplace) στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και καινοτομίας,
2) Η βελτίωση της στοχευμένης κατάρτισης για την απόκτηση δεξιοτήτων (capacity-building) σε στελέχη επιτελικών και διαχειριστικών αρχών,
3) Η βελτίωση της ικανότητας διοίκησης με βάση τα αποτελέσματα (result based management) σε φορείς κοινωνικής οικονομίας (ΙΚΕ, ΑΝΚΕ, κ.λπ.),
4) Η αύξηση του κοινωνικού οφέλους (εκπαίδευση, παροχή υπηρεσιών υγείας, ανάπτυξη επιχειρηματικότητας κα) από την υλοποίηση δράσεων,
5) Ο ολοκληρωμένος συμμετοχικός σχεδιασμός κοινωνικών δράσεων με συνδρομή των τοπικά εμπλεκόμενων φορέων,
6) Η ενσωμάτωση εργαλείων σχεδιαστικής λογικής (design-thinking) στις δημόσιες κοινωνικές πολιτικές, μέσω των οποίων θα διαπιστώνονται οι ανάγκες των χρηστών, θα γίνεται επαναπροσδιορισμός των προβλημάτων και των αναγκών και θα αναπτύσσονται καινοτόμες λύσεις.
Αποτελέσματα της καινοτομίας
Η καινοτομία αναμένεται να συμβάλει στην επίτευξη των παρακάτω αποτελεσμάτων:
1) Η χαρτογράφηση περίπου 60 διεθνών περιπτώσεων με συστηματικές προσπάθειες κοινωνικής καινοτομίας (Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδάς, Ν. Αμερική, Ασία).
2) Η δημιουργία ολοκληρωμένης ψηφιακής διαδραστικής πλατφόρμας πληροφόρησης για την παροχή υπηρεσιών και γνώσης για την κοινωνική καινοτομία (infohub).
3) Η εκπαίδευση και κατάρτιση πάνω στη μεθοδολογία βιωματικών εργαστηρίων συν σχεδιασμού υπηρεσιών, λειτουργιών κ.λπ. που πραγματοποιεί το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Καινοτομίας.
4) Η εισαγωγή εφαρμογής ενός πλαισίου διοίκησης για φορείς κοινωνικής καινοτομίας με βάση τα αποτελέσματα.
Στάδιο σχεδιασμού
Για τον σχεδιασμό της καινοτομίας συστάθηκε ομάδα εργασίας αποτελούμενη από στελέχη της Γενικής Διεύθυνσης Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (116079/03-11-2020 απόφαση Γ.Γ. ΕΣΠΑ). Ιδρυτικά μέλη του ΕΔΚΚ είναι η Γενική Διεύθυνση Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ο Μηχανισμός Διάγνωσης της Αγοράς Εργασίας (ΕΙΕΑΔ), η Διεύθυνση ΚΑΛΟ του ΥΠΕΚΥ, μη κερδοσκοπική εταιρεία και η Αναπτυξιακή επιχείρηση Καρδίτσας. Οι ρόλοι που ανατέθηκαν στα μέλη της ομάδας εργασίας είναι: Επικεφαλής Σχήματος, Τεχνικός Συντονιστής, Υπεύθυνοι Εργασιακών Πακέτων (Working Packages), Υπεύθυνοι Εργασιακών Ενοτήτων (Working Tasks), Υπεύθυνοι Διακρατικών Ενοτήτων (Working Tasks).
Παράλληλα στο έργο συμμετέχουν ομάδες έργου εμπειρογνωμόνων, Επιτροπή Διακυβέρνησης και Συμβουλευτική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων. Οι εργασίες του διακρατικού σχήματος εκκίνησαν στις 10 Ιουνίου 2021 και αντίστοιχα ακολούθησαν οι εργασίες του ελληνικού σχήματος συνεργασίας. Το όλο εγχείρημα εκτελεί πέντε μεγάλα εργασιακά πακέτα και 45 περίπου εργασιακά πεδία. Για πρώτη φορά χρησιμοποιείται η "μεθοδολογία ανοικτής καινοτομίας" και εργαλείων στο σχεδιασμό και την ανάλυση πολιτικών και δράσεων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σχετικών εργαλείων είναι τα ακόλουθα: problem definition chart, value proposition canvas, user journey, motivation matrix και outreach diffusion funnel τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σε webinars καθώς και σε εργαστήρια. Ακόμα, αξιοποιήθηκαν εργαλεία καινοτομίας και διαχείρισης έργου (innovation and project management tools) καθώς και συνεργατικές πλατφόρμες. Παράλληλα με τις εθνικές πειραματικές δράσεις (πιλότους) που σχεδιάζει το ΕΔΚΚ, συν σχεδιάζεται και η μετεξέλιξη του ΕΔΚΚ σε Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Καινοτομίας (ΕΚΚΚ) για μεγάλες κοινωνικές προκλήσεις που χρονοθετείται γύρω στον Ιούνιο του 2023 (μετά την ολοκλήρωση του τρέχοντος έργου).
Στο στάδιο αυτό έχουν σχεδιαστεί δύο πιλοτικές εφαρμογές α) Infohub-Έξυπνη συνεργατική πλατφόρμα. Το στάδιο της πειραματικής εφαρμογής θα περιλαμβάνει τη δημιουργία πολυκαναλικής συνεργατικής πλατφόρμας (infohub), τη δημιουργία ψηφιακής αγοράς υπηρεσιών, ενημέρωσης, πληροφόρησης, κατάρτισης σε δεξιότητες και διατήρησης και επώασης της γνώσης, τη δημιουργία Αποθετηρίου Μάθησης και την αξιοποίηση θεματικών εργαστηρίων για την υβριδική ανάπτυξη δημόσιων πολιτικών με σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης της καινοτομίας (problem definition, service idea chart, motivation matrix, value proposition canvas, user journey) για την ενίσχυση των φορέων κοινωνικής οικονομίας, διαχειριστικών αρχών, Περιφερειών, Εμπορικών Επιμελητηρίων, κ.λπ. και β) ένας πιλότος-δράση, οι οποίοι αναμένεται να υποστηρίξουν τη λειτουργία του ΕΔΚΚ όσον αφορά την διάδοση γνώσεων, πληροφοριών και δεξιοτήτων και τη συνεργασία στους τομείς της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας και αναμένεται να έχουν υλοποιηθεί έως τον Μάιο του 2023.
Για την υποστήριξη της εφαρμογής της καινοτομίας σχεδιάζονται υποστηρικτικά συνεργατικά εργαλεία, δυνατότητες για τη δια ζώσης και ψηφιακές συναντήσεις ομάδων έργου, τεχνικά εργαστήρια, επιτόπιες επισκέψεις σε φορείς καινοτομίας, συμπράξεις και σύμφωνα συνεργασίας με κοινωφελή ιδρύματα, ερευνητικά ινστιτούτα, πανεπιστήμια, εργαστήρια Ελλάδας και εξωτερικού, συμπράξεις με φορείς εκπαίδευσης και με μεγάλους οργανισμούς τεχνολογίας, δημόσιους φορείς, κοινωνικές start-ups και φορείς διαχείρισης της περιβαλλοντικής πρόκλησης.
Για την υποστήριξη της εφαρμογής της καινοτομίας ο φορέας θα προσλάβει και θα απασχολεί υπαλλήλους, κυρίως επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό, οι οποίοι θα διενεργούν έρευνες πάνω στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και καινοτομίας. Οι έρευνες αυτές θα αξιοποιούνται για την διοργάνωση προγραμμάτων κατάρτισης και θεματικών εργαστηρίων, για την ενημέρωση του περιεχομένου της πλατφόρμας ψηφιακής αγοράς υπηρεσιών, ενημέρωσης και πληροφόρησης, τη δημιουργία Αποθετηρίου και άλλες δράσεις του Δικτύου.
Τέλος η καινοτομία θα παρακολουθείται και θα αξιολογείται με δείκτες αξιολόγησης της λειτουργίας του Δικτύου. Ενδεικτικά θα αφορούν το πλήθος των προγραμμάτων και εργαστηρίων που θα διοργανώνονται, ο αριθμός των δράσεων κοινωνικής καινοτομίας στο Αποθετήριο καθώς και ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων σε δράσεις του Δικτύου, ενώ έχει διαμορφωθεί πλαίσιο ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών KPIS.
Συνεργασίες
Η καινοτομία σχεδιάστηκε από το διακρατικό σχήμα SEED - Social innovation EcosystEm για την παροχή υπηρεσιών υγείας. Απαρτίζεται από τα Εθνικά Σχήματα Κοινωνικής Καινοτομίας 5 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Σλοβενίας, της Ρουμανίας, και του Βελγίου. Συνολικά απαρτίζεται από 60 και πλέον επίσημους οργανισμούς και ιδρύματα του δημόσιου τομέα, της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, του ιδιωτικού τομέα, της εκπαιδευτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς και φορείς υβριδικού χαρακτήρα. Ακόμα, υπάρχουν διμερή μνημόνια συνεργασίας (MOU) με παρόχους επιστημονικής πληροφόρησης, με υπεύθυνους τεχνικής υλοποίησης, και τεχνικής και λειτουργικής υποστήριξης, με παρόχους εγκαταστάσεων και χώρων για την υλοποίηση εργαστηρίων καινοτομίας, παροχή ενημερωτικού υλικού, κ.λπ.
Χρηματοδότηση και κόστος
Η καινοτομία χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το κόστος ανήλθε στο ποσό των 101.500 ευρώ, ενώ ετήσιο κόστος για την λειτουργία της, αναμένεται να είναι περίπου 50.000 ευρώ.
Για τον σχεδιασμό της καινοτομίας απασχολούνται 40 άτομα (κυρίως επιστημονικό προσωπικό και διοικητικοί υπάλληλοι) για 24 μήνες και συνολικά πάνω από 5.550 ώρες, που καταμερίζονται ανάλογα με τα εργασιακά πακέτα καθώς και με τη βιβλιογραφική αναζήτηση/ενημέρωση και το βάθος έρευνας που απαιτείται κάθε φορά. Τα μέλη του Ελληνικού Δικτύου Κοινωνικής Καινοτομίας εργάζονται κυρίως εκτός ωραρίου. Κατά μέσο όρο ένα "απλό μέλος" απασχολείται 8-10 ώρες εβδομαδιαίως, ενώ οι συντονιστές των εργασιακών πακέτων/ενοτήτων 12-14 ώρες αντιστοίχως. Το πόσες ώρες αναμένεται να απασχολούνται κατά την πλήρη εφαρμογή της καινοτομίας, θα προκύψει από τις θεσμικές προβλέψεις για τη σύσταση του ΕΚΚΚ.
Προκλήσεις και τρόποι αντιμετώπισης κατά το σχεδιασμό, δοκιμή και υλοποίηση
Τα βασικότερα προβλήματα που παρουσιάστηκαν κατά το διάστημα του σχεδιασμού της καινοτομίας αφορούσαν σε διαφορετικές προσεγγίσεις, διαφορετικά επίπεδα δεξιοτήτων και γνώσεων, περιορισμένο χρόνο και διαφορετικό χρονοπρογραμματισμό των εμπλεκόμενων φορέων. Ωστόσο, ξεπεράστηκαν μέσα από την διάθεση για συνεργασία και βοήθεια στις περιπτώσεις που χρειάστηκε καθώς και εκτεταμένη επικοινωνία μεταξύ των φορέων για εύρεση των ικανοποιητικότερων λύσεων.
Εκτίμηση – περιγραφή για τις αναγκαίες συνθήκες επιτυχίας και βιωσιμότητας της καινοτομίας
Απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχημένη λειτουργία της καινοτομίας είναι η πραγματοποίηση εσωτερικών συναντήσεων αντιληπτικής ζύμωσης ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς, η εφαρμογή πρακτικών και ασκήσεων ενδυνάμωσης των ομάδων εργασίας (team buliding), ο από κοινού σχεδιασμός των ενεργειών, καθώς και οι εναλλαγές στις θέσεις ευθύνης.
Εμπειρίες, σκέψεις, διαπιστώσεις
Η διαδικασία της ανάπτυξης της καινοτομίας είναι μια δύσκολη, σύνθετη και επίπονη διαδικασία, ωστόσο παρέχει αίσθημα ικανοποίησης για την υλοποίηση ενός σημαντικού και ενδιαφέροντος έργου. Ο σχεδιασμός της καινοτομίας είχε ως αποτέλεσμα την υψηλή επαγγελματική ωρίμανση καθώς και την ανάπτυξη πλάγιων δεξιοτήτων των εμπλεκομένων στελεχών της διοίκησης προς όφελος των κοινωνικά ωφελούμενων.
Φορέας: Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
Επίπεδο διακυβέρνησης: Εθνικό
Τομέας πολιτικής: Κοινωνική Πρόνοια και Προστασία
Πεδίο καινοτομίας: Υποστήριξη σχεδιασμού δημόσιας πολιτικής
Έτος σχεδιασμού καινοτομίας: 2021
Στάδιο καινοτομίας: Σχεδιασμός
Τύπος Καινοτομίας: Οργανωτική καινοτομία
Ωφελούμενοι: Δημόσιοι υπάλληλοι, Δημόσιες οργανώσεις, Επιχειρήσεις, Ειδικές κατηγορίες: Ηλικιωμένοι, Σπουδαστές, Άνεργοι, Νέοι σε ηλικία, Εθνικές ή φυλετικές μειονότητες, Ομάδες χαμηλού εισοδήματος, Άτομα με αναπηρίες
Αποτελέσματα (αρ. ωφελ.): 4.000-5.000 ωφελούμενοι το έτος 2022
Πηγές Χρηματοδότησης: Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο
Πόσο χρήσιμη βρίσκεις αυτήν την καινοτομία; Πάτησε για να βαθμολογήσεις! Μέση Βαθμολογία 0 / 5. Αριθμός ψήφων: 0 Καμία αξιολόγηση μέχρι στιγμής! Αξιολόγησε αυτήν την καινοτομία. Πες μας τη γνώση σου για τη συγκεκριμένη καλή πρακτική! Βοήθησέ μας να βελτιώσουμε αυτήν την δημοσίευση!