Η καινοτομία αφορά την ανάπτυξη ενός ψηφιοποιημένου εργαλείου σε μορφή χάρτη όλων των κτιρίων (δημόσιων και ιδιωτικών) εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων που παρέχει πληροφορίες σχετικά με το δυναμικό εγκατάστασης των φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κάθε κτιριακή οροφή. Βασικές πληροφορίες που απορρέουν από τον χάρτη (χάρτης GIS), ο οποίος αναρτήθηκε στη γεωπύλη του Δήμου Αθηναίων το 2022 (http://gis.cityofathens.gr) είναι: α) η εκτιμώμενη παραγωγή ενέργειας, β) το εκτιμώμενο κόστος εγκατάστασης, γ) η εκτιμώμενη μείωση εκπομπών, δ) η συνεπαγόμενη εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων κ.λπ.. Η προώθηση της πράσινης ενέργειας μέσω της εύκολης πρόσβασης σε ψηφιοποιημένους χάρτες ανοιχτών δεδομένων και η βιωσιμότητα είναι τα κύρια πεδία στα οποία επενδύει η καινοτομία, που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στον ελλαδικό χώρο. Αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας που προσφέρθηκε από το Διεθνές Δίκτυο Πόλεων C40 για την κλιματική αλλαγή στο Δήμο Αθηναίων και στην οποία συμμετείχε σαν ως συνεργαζόμενος τεχνικός σύμβουλος η μη κερδοσκοπική εταιρεία για τη βιώσιμη ανάπτυξη ARUP.
Η εφαρμογή του ηλιακού χάρτη Solar Map πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μέγιστης αξιοποίησης του διαθέσιμου δυναμικού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κυρίως της ηλιακής ενέργειας. Η προστιθέμενη αξία της καινοτομίας είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, η προώθηση της αστικής βιωσιμότητας και κατ' επέκταση η αυξημένη προσαρμογή της πόλης στην κλιματική αλλαγή μέσω της χρήσης των παρεχόμενων ανοιχτών δεδομένων χάρτη. Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα εντοπισμού του κτιρίου ενδιαφέροντος και ενημέρωσης για το δυναμικό εγκατάστασης φωτοβολταϊκών. Η πλαισίωση του solar map με ένα πρόγραμμα κινήτρων θα συνδυάσει τη παρεχόμενη πληροφόρηση με την έμπρακτη υποστήριξη προς τους δημότες και αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη για την πόλη και για τους κατοίκους της.
Λόγοι ανάπτυξης της Καινοτομίας
Η ανάγκη για βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων και εγκαταστάσεων αλλά και για τη δυνατότητα ελέγχου και παρακολούθησης μέσω αισθητήρων και μετρητών διάφορων εφαρμογών, σύμφωνα με το εγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης για το Κλίμα (2017), οδήγησε στην ανάπτυξη του ψηφιακού χάρτη, ώστε να λειτουργήσει σαν βάση εφαρμογών έξυπνης πόλης. Το αναθεωρημένο Σχέδιο της Πόλης για το Κλίμα το 2022 και η Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Κρίση έκαναν την ανάγκη ακόμα περισσότερο επιτακτική. Το γεγονός ότι οι πολίτες θα έχουν εύκολη πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα και μεγαλύτερη ενημέρωση σχετικά με την ωφέλεια από την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας αναμένεται να τους ενθαρρύνει και να τους διευκολύνει προκειμένου να διεξάγουν μελέτες αποδοτικότητας για τις κατοικίες ή τις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεών τους. Έτσι αναμένεται σημαντική αύξηση των εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών στο σύνολο των κτιριακών εγκαταστάσεων του Δήμου και κατά συνέπεια επίτευξη, σε μεγαλύτερο βαθμό, των στόχων της αστικής βιωσιμότητας και αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης. Με την αύξηση της χρήσης φωτοβολταϊκών συστημάτων επιτυγχάνεται η ενεργειακή αυτονομία των νοικοκυριών και η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους και κατά συνέπεια η εξοικονόμηση των ενεργειακών πόρων. Ταυτόχρονα, η χρήση των φωτοβολταϊκών θα λειτουργήσει και ως ένα μέτρο αντιμετώπισης της ενεργειακής ένδειας, συνοδευόμενη από επερχόμενα χρηματοδοτικά εργαλεία που σχεδιάζονται αυτή τη στιγμή από το Δήμο Αθηναίων.
Στόχοι της ΚαινοτομίαςΟ ευρύτερος στόχος της καινοτομίας είναι η προώθηση της πράσινης ενέργειας, της αστικής βιωσιμότητας και η αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, μέσω ψηφιακών εργαλειών. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (με τα φωτοβολταϊκά αυτή τη στιγμή να κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών), είναι μια από τις λύσεις που προτάσσονται για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στόχο μέχρι το 2030 αποτελεί η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων συνολικής ισχύος 28MWp στο 10% των κατοικιών της πόλης.
Αποτελέσματα της καινοτομίας
Κυριότερο αποτέλεσμα της καινοτομίας είναι ότι το 2022 ήδη παρέχει εύκολη πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την ηλιακή αποδοτικότητα κατοικιών ή εγκαταστάσεων επιχειρήσεων τις οποίες χρησιμοποιούν 50.000 πολίτες. Επιπλέον, η επερχόμενη διασφάλιση χρηματοδότησης θα παρέχει στους πολίτες ισχυρό κίνητρο για την πραγματοποίηση μελετών αποδοτικότητας και εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων. Εκτός από τους πολίτες, ο Δήμος Αθηναίων αξιοποιεί το εργαλείο Solar Map για την εκτίμηση της ηλιακής αποδοτικότητας και των δικών του κτιριακών εγκαταστάσεων, σε συνδυασμό με ολοκληρωμένες μελέτες αποδοτικότητας. Παρόλο που ακόμα δεν έχουν οριστεί ποσοτικοί δείκτες και δεν έχει πραγματοποιηθεί αξιολόγηση της καινοτομίας, η δημιουργία του χάρτη αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά το ενδιαφέρον των πολιτών για την χρήση της πράσινης ενέργειας. Τέλος, η καινοτομία θα συμβάλει στη συνολική βελτίωση της οργάνωσης του Δήμου Αθηναίων, τονίζοντας παράλληλα την κοινωνική του ευαισθησία.Στάδιο σχεδιασμού
Ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με το Δίκτυο C40 και την ARUP, ανέπτυξαν μελέτη που αφορά στη δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων στις στέγες των κτηρίων της Αθήνας. Στο πλαίσιο αυτής της μελέτης παρήχθησαν δεδομένα σχετικά με την απόδοση ηλιακής ενέργειας κάθε στέγης υπό μορφή ηλεκτρονικού χάρτη. Ο χάρτης απόδοσης ηλιακής ενέργειας για τις στέγες των κτηρίων της Αθήνας μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τους πολίτες, ώστε να εξετάσουν την απόδοση που θα είχε η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις στέγες των κτηρίων τους. Κατά τη δημιουργία της καινοτομίας δύο υπάλληλοι που ανήκουν στο επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό του Δήμου Αθηναίων συμμετείχαν σε στάδια εργασίας για τη διεκπεραίωση της καινοτομίας. Συγκεκριμένα, εργάστηκαν για τη συγκέντρωση στοιχείων και την επικοινωνία με τις υπηρεσίες του Δήμου και τους ιδιωτικούς φορείς. Ο χάρτης SolarMap ξεκίνησε να δημιουργείται από τον Δεκέμβρη του 2018 και παραδόθηκε τον Ιούλιο του 2019 , αλλά η ανάρτηση του στη γεωπύλη του Δήμου Αθηναίων προς θέαση , έγινε τον Απρίλιο του 2022.
Για τη δημιουργία του ηλιακού χάρτη SolarMap αναπτύχθηκε μεθοδολογία κατά την οποία έγινε χρήση επικυρωμένης ακτινοβολίας, η οποία προσομοιώθηκε κι εκτιμήθηκε με ανάλυση τελευταίας τεχνολογίας, βασισμένη στη μηχανή προσομοίωσης ανοιχτού κώδικα Radiance (https:/radiance-online.org/). Το εργαλείο ανάλυσης ακτινοβολίας είναι συζευγμένο με την πολυπλοκότητα του μοντέλου της πόλης και η συσχέτιση του απεικονίζεται σε μια βάση δεδομένων GIS. Ο αλγόριθμος προσομοίωσης χωρίζεται σε τρία μέρη:
1. Προετοιμασία δεδομένων εισαγωγής, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής δεδομένων καιρού και της μετατροπής του shape-file σε τρισδιάστατη γεωμετρία κατάλληλο για τη μηχανή προσομοίωσης,
2. Προσομοίωση ακτινοβολίας,
3. Εξαγωγή αποτελεσμάτων σε shape-files με ενσωματωμένη ακτινοβολία και άλλα δεδομένα απόδοσηςστη βάση δεδομένων του shape-file.
Μέσω της δημιουργίας τρισδιάστατων μοντέλων υπάρχει η δυνατότητα αναγνώρισης των ονομάτων των ακινήτων και η συσχέτιση τους με την οροφή κάθε μεμονωμένης ιδιοκτησίας. Τα πλέγματα δημιουργούνται αυτόματα, συμπεριλαμβανομένων των επιφανειών, οι οποίες είναι σημαντικές για την εκτίμηση της ακτινοβολίας. Τα πλέγματα υπολογισμού μπορούν να ρυθμιστούν με ακρίβεια για να συσχετίσουν τη δειγματοληψία του χώρου στο απαιτούμενο επίπεδο ακρίβειας. Ο τρόπος με τον οποίο έγινε η χαρτογράφηση της ηλιακής ακτινοβολίας βασίζεται σε επικυρωμένη προσομοίωση ακτινοβολίας και εργαλείο που χρησιμοποιείται στην Arup για περίπου τρεις δεκαετίες. Οι τιμές του συνόλου της ακτινοβολίας έχουν υποστεί μεταγενέστερη επεξεργασία και οπτικοποίηση με πρόγραμμα Visualization Toolkit (VTK). Μόλις υπολογιστεί η ηλιακή ακτινοβολία για κάθε σημείο, μπορεί να συσχετιστεί ένας αριθμός μετρήσεων για κάθε σχήμα και εξαγωγή του σε ένα νέο shape-file στέγης με πρόσθετες πληροφορίες. Τα τμήματα της στέγης μπορούν να κωδικοποιηθούν με χρώμα για την απεικόνιση.
Ένας αριθμός μετρήσεων έχει συμπεριληφθεί για την δημιουργία του χάρτη. Αυτές οι μετρήσεις περιλαμβάνουν την απόδοση κάθε επιφάνεια στέγης, τον προσανατολισμό της στέγης ως αζιμούθια γωνία, την ακτινοβολία, την συνολική ετήσια παραγόμενη ενέργεια και τέλος την δυνατότητα εξοικονόμησης εκπομπών CO2. Τα πρόσθετα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την ηλιακή ανάλυση της κάθε στέγης μπορούν να θεωρηθούν ως ένας μεγάλος πίνακας του οποίου οι τιμές μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία με σκοπό μια καλύτερη εικόνα για το ηλιακό δυναμικό, έτσι ώστε να βοηθήσει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας. Τα μορφολογικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά του αστικού χώρου μπορούν να διερευνηθούν με απλές στατιστικές μεθόδους. Τέλος, τα δεδομένα του GIS για την ακτινοβολία, την παραγωγή ενέργειας από φωτο- βολταϊκά, τη μείωση των εκπομπών CO2 και άλλες μετρήσεις παράγονται ως ένα διαδραστικό μοντέλο. Στη συνέχεια, τα δεδομένα αναλύθηκαν από την Arup και ομαδοποιήθηκαν για τη δημιουργία πιθανών μεγεθών εγκατάστασης για διαφορετικούς «τύπους» κτιρίων και τη μέση φωτοβολταϊκή τους χωρητικότητα. Η Arup δημιούργησε έναν υπολογιστή απόσβεσης για αυτές τις ομαδοποιήσεις χωρητικότητας με βάση τα εξής:
1. Κόστος εγκατάστασης
2. Αντικατάσταση μετατροπέα: Υποθέτει ότι απαιτείται αντικατάσταση μετατροπέα κάθε 10 χρόνια
3. Λειτουργία και Συντήρηση: Εκτιμώμενο κόστος λειτουργίας και συντήρησης των φωτοβολταϊκών
Αυτά τα κόστη μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης λογαριασμών κοινής ωφελείας και της εξοικονόμησης παραγωγής άνθρακα/ενέργειας ανά μέσο νοικοκυριό.
Στάδιο εφαρμογής
Ο Χάρτης Απόδοσης Ηλιακής Ενέργειας ανά κτίριο - “Solar Map” είναι μια υπηρεσία που έχει αναπτυχθεί με τη μορφή ψηφιακής πλατφόρμας. Βρίσκεται στο επίσημο site του Δήμου Αθηναίων με σύνδεσμο (link) στη γεωπύλη κι είναι ελεύθερα προσβάσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη. Παράλληλα, ο Δήμος επιδιώκει την ενθάρρυνση και στήριξη τη χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις στέγες της πόλης και διερευνά τη δημιουργία κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου που να αξιοποιεί διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια ως κίνητρο επένδυσης για όλους τους ενδιαφερόμενους και κυρίως για τους ιδιώτες. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, προκειμένου να μειωθούν οι ισοδύναμες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το Δήμο Αθηναίων, με παράλληλη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και αντιμετώπιση της φτώχειας, γίνεται στόχευση σε έργα εξοικονόμησης ενέργειας που αφορούν τις μεγάλες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον κτιριακό τομέα και συγκεκριμένα στις κατοικίες και στα ιδιωτικά κτίρια τριτογενούς τομέα, που βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας, δεν βρίσκονται στην αρμοδιότητα του Δήμου.
Στάδιο διάδοσης
Η καινοτομία διαδίδεται εντός του φορέα μέσω του εσωτερικού δικτύου επικοινωνίας και σε άλλους φορείς μέσω της ιστοσελίδας του Δήμου καθώς και της συμμετοχής σε συνέδρια, διαγωνισμούς, εκδηλώσεις και ημερίδες.
Συνεργασίες
Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού της καινοτομίας ο Δήμος χρειάστηκε υποστήριξη σε τεχνικό επίπεδο για την δημιουργία του χάρτη ηλιακής ενεργειακής απόδοσης για τα διοικητικά όρια του Δήμου Αθηναίων από τα υπόλοιπα μέλη του Δικτύου C40 και την ARUP, με τον τρόπο που αναφέρεται ανωτέρω. Χρηματοδότηση και κόστος
Το Solar Map αποτελεί πρόγραμμα του κλιματικού δικτύου C40, η συμμετοχή στο οποίο προσφέρθηκε δωρεάν στο Δήμο Αθηναίων και εκπονήθηκε σε συνεργασία με το C40, την Arup και τον Δήμο Αθηναίων.
Η καινοτομία δεν δείχνει να αντιμετωπίζει προβλήματα κατά την εφαρμογή και εφαρμόζεται με βάση τις προβλέψεις.
Εκτίμηση – περιγραφή για τις αναγκαίες συνθήκες επιτυχίας και βιωσιμότητας της καινοτομίαςΗ σύνταξη χρηματοοικονομικής μελέτης για χρηματοδοτικά μοντέλα που μπορούν να υποστηρίξουν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων με τη ταυτόχρονη υποστήριξη που προσφέρει ο Δήμος Αθηναίων μέσω της γεωπύλης, στους ενδιαφερόμενους πολίτες αποτελούν κρίσιμους παράγοντες όσον αφορά την επιτυχία της καινοτομίας.
Εμπειρίες, σκέψεις, διαπιστώσειςΗ εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε δεδομένα ηλιακού δυναμικού κτιρίων εντός διοικητικών ορίων για το Δήμο Αθηναίων προσέφερε εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στους ενδιαφερόμενους καθώς απλοποιήθηκε η διαδικασία εύρεσης δεδομένων (μια από τις πιο δύσκολες και απαιτητικές διαδικασίες ως προς την επίλυση ενός προβλήματος/μελέτης). Βράβευση Καινοτομίας Ως προϊόν της γεωπύλης του Δήμου Αθηναίων, η οποία βραβεύτηκε στα Best City Awards 2022 με το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία «Εξειδικευμένα έργα που συμβάλουν στην καθημερινή εξυπηρέτηση των πολιτών προσφέροντάς τους δημόσιες υπηρεσίες».Φορέας: Δήμος Αθηναίων
Επίπεδο διακυβέρνησης: Τοπικό
Τομέας πολιτικής: Περιβάλλον και κλιματική αλλαγή
Έτος σχεδιασμού καινοτομίας: 2019
Πεδίο καινοτομίας: Δημιουργία νέας υπηρεσίας
Τύπος Καινοτομίας: Διαχείριση δεδομένων και λήψη αποφάσεων
Στάδιο Καινοτομίας: Εφαρμογή
Ωφελούμενοι: Γενικός πληθυσμός Δήμου Αθηναίων
Αριθμός ωφελουμένων: 50.000 πολίτες του Δήμου Αθηναίων
Πηγές Χρηματοδότησης: Πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο
URL: http://gis.cityofathens.gr/maps/145
Πόσο χρήσιμη βρίσκεις αυτήν την καινοτομία; Πάτησε για να βαθμολογήσεις! Μέση Βαθμολογία 5 / 5. Αριθμός ψήφων: 4 Καμία αξιολόγηση μέχρι στιγμής! Αξιολόγησε αυτήν την καινοτομία. Πες μας τη γνώση σου για τη συγκεκριμένη καλή πρακτική! Βοήθησέ μας να βελτιώσουμε αυτήν την δημοσίευση!