Τμήμα Καινοτομίας και Βέλτιστων Πρακτικών | 24 Σεπτεμβρίου 2024
Περιγραφή της Καινοτομίας
Η καινοτομία της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης αφορά την ανάπτυξη και παροχή εκπαιδευτικού προγράμματος ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης παιδιών σχολικής ηλικίας, προσαρμοσμένο στην ηλικιακή τους κατηγορία, αναφορικά με το ρόλο τους, τα δικαιώματά τους ως καταναλωτών καθώς και τους τρόπους αποφυγής των κινδύνων στις ηλεκτρονικές και φυσικές αγορές, μέσω των σχολικών τους μονάδων.
Πρόκειται για μια καινοτομία κοινωνικής ευθύνης η οποία έχει στόχο την ενημέρωση και εκπαίδευση σε θέματα αγωγής του καταναλωτή και απευθύνεται σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με σκοπό να πληροφορήσει τα παιδιά και να τα ενδυναμώσει ως καταναλωτές.
Η γνώση των βασικών δικαιωμάτων ενδυναμώνει τους καταναλωτές στις ορθολογικές φυσικές και ηλεκτρονικές αγορές τους, με έμφαση στην αποφυγή των κινδύνων που ελλοχεύουν σε αυτές. Η ομάδα-στόχος, στην προκειμένη περίπτωση οι μαθητές των σχολικών μονάδων, ενημερώνεται για τα βασικά δικαιώματα (υπαναχώρηση, παραπλανητικές πρακτικές και διαφήμιση, προστασία της ψυχικής υγείας από ακατάλληλα παιχνίδια, εγγυήσεις, παράδοση προϊόντων), για τις αρμόδιες αρχές ανά τομέα προστασίας των καταναλωτών και για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Σκοπός του καινοτόμου αυτού εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο «Νεαροί καταναλωτές. Τα βασικά δικαιώματα» είναι η ενδυνάμωση των παιδιών ως καταναλωτών, η προστασία του ανήλικου καταναλωτή, η προληπτική διαχείριση και αντιμετώπιση προβλημάτων, τα οποία απορρέουν από την ελλιπή ενημέρωση των καταναλωτών, καθώς επίσης και η ευαισθητοποίηση των ανηλίκων σε θέματα που άπτονται στο συνολικότερο περιβάλλον που ζουν, αλλά και που θα δραστηριοποιηθούν ως ενήλικες.
Με την εφαρμογή του προγράμματος επιτυγχάνεται, μέσω της εκπαίδευσης παιδιών σχολικής ηλικίας, η προληπτική διαχείριση θεμάτων καταναλωτών με τη διάχυση πληροφορίας σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, το οικοσύστημα προστασίας τους και το συνολικό περιβάλλον στο οποίο ασκούνται.
Η μοναδικότητα της καινοτομίας έγκειται στο γεγονός ότι ανταποκρίνεται στην ανάγκη αμεσότητας των δράσεων ευαισθητοποίησης των πολιτών, ειδικά των ανηλίκων, με φυσική παρουσία των ειδικών εκπαιδευτών στο χώρο της ομάδας – στόχου, η οποία προσεγγίζεται με σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους αυθεντικής, βιωματικής μάθησης, με επιδιωκόμενα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα από τη μεταφορά της πληροφορίας στις οικογένειες.
Η προστιθέμενη αξία του εκπαιδευτικού προγράμματος αποτυπώνεται στην ευαισθητοποίηση των ανήλικων καταναλωτών σε θέματα κατανάλωσης, μέσω της άμεσης και αυτοπρόσωπης προσέγγισής τους.
Τρόπος λειτουργίας καινοτομίας
Κάθε σχολική μονάδα υποβάλλει αίτημα στη Γενική Διεύθυνση Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης προκειμένου να ενταχθεί στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Μετά την έγκριση του αιτήματος, η ομάδα των στελεχών του Υπουργείου Ανάπτυξης ενημερώνει το σχολείο που υποβάλλει το αίτημα, για τον προγραμματισμό της παρέμβασής του στις σχολικές τάξεις της μονάδας και την υλοποίηση του προγράμματος. Προς το παρόν το πρόγραμμα λειτουργεί σε σχολικές μονάδες της Περιφέρειας Αττικής με μεσοπρόθεσμο στόχο την επέκτασή του σε εθνικό επίπεδο.
Το πρόγραμμα προσφέρεται δωρεάν, διαρκεί δύο διδακτικές ώρες για κάθε σχολικό τμήμα και για την υλοποίησή του χρησιμοποιείται βασικός τεχνολογικός εξοπλισμός. Είναι κατά κύριο λόγο βιωματικό, εκκινώντας από τις καταναλωτικές εμπειρίες και τους προβληματισμούς των μαθητών, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά μέσω του διαλόγου. Η κατάκτηση της γνώσης γίνεται διαδραστικά και ενθαρρύνεται η έρευνα με κριτική σκέψη, με αξιοποίηση ποικίλων μαθησιακών μέσων, όπως ο καταιγισμός ιδεών, η επίλυση προβλήματος, τα πολυμέσα, η δομημένη έρευνα στο διαδίκτυο, τα βιωματικά σενάρια.
Λόγοι ανάπτυξης της Καινοτομίας
Η ανάγκη εφαρμογής του εκπαιδευτικού προγράμματος προήλθε από την ανάγκη ενημέρωσης, κυρίως των νέων καταναλωτών, για τη διαρκώς επικαιροποιούμενη νομοθεσία στον κρίσιμο τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών.
Ταυτόχρονα, η εμπειρία της Γενικής Διεύθυνσης Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή στη διαχείριση καταγγελιών, υποδεικνύει την ανάγκη για ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της κοινωνίας, σχετικά με το ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον κατανάλωσης καθώς επίσης και τη δυνατότητα των νέων καταναλωτών να καταγγέλλουν άμεσα περιστατικά παραβίασης των δικαιωμάτων τους.
Η ανάγκη αυτή κατέστη πιο επιτακτική με τη μεταβολή της καταναλωτικής συμπεριφοράς και την αύξηση συναλλαγών στο ηλεκτρονικό εμπόριο κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όπως τεκμαίρεται και από τον όγκο των σχετικών αναφορών/καταγγελιών που υποβλήθηκαν κατά το διάστημα εκείνο στην υπηρεσία.
Επιπρόσθετα, η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση των νεαρών καταναλωτών προέκυψε, αφενός από τα στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή αναφορικά με καταναλωτικά προβλήματα που εντοπίζονται και αφετέρου από την ανάγκη εναρμόνισης της χώρας μας με την ευρωπαϊκή πολιτική για την Προστασία των Καταναλωτών.
Στόχοι της Καινοτομίας
Στόχος του προγράμματος, είναι η ευαισθητοποίηση των παιδιών σχετικά με τον ρόλο τους ως καταναλωτών και πολιτών της χώρας μας, της ΕΕ και του κόσμου, ώστε να πιστέψουν στον εαυτό τους, να αντιληφθούν ότι δεν είναι ανίσχυρα, αλλά αντίθετα έχουν τη δυνατότητα να γίνουν οι μικροί «ήρωες» της μεγάλης αλλαγής προς την υπεύθυνη κατανάλωση, με κύριο εργαλείο τη γνώση των βασικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεών τους.
Αποτελέσματα της καινοτομίας
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Νεαροί καταναλωτές. Τα βασικά δικαιώματα» συνεισφέρει:
• στην κατάκτηση της γνώσης των βασικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των νεαρών καταναλωτών, με επιδιωκόμενα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα διάχυσης της γνώσης στις οικογένειές τους,
• στην επίλυση τυχόν προβλημάτων που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια φυσικών ή ηλεκτρονικών αγορών,
• στην καταγγελία περιστατικών παραβίασης των δικαιωμάτων των καταναλωτών.
Το πρόγραμμα βρίσκεται στη φάση της υλοποίησης, με βασικότερο αποτέλεσμα που έχει παραχθεί η διάχυση της ενημέρωσης για την προστασία του καταναλωτή.
Αξιολόγηση της καινοτομίας
Για την αξιολόγηση της Καινοτομίας εξετάζονται δείκτες όπως:
α) η ανατροφοδότηση από την ίδια την ομάδα-στόχο ακριβώς μετά το πέρας της παρέμβασης, η οποία πραγματοποιείται μέσω παιγνιωδών κουίζ, σε σενάρια καταναλωτικών διαφορών (εμπέδωση κατά 95% - 100% επιτυχής) και
β) η προφορική και έγγραφη ανατροφοδότηση από τους εκπαιδευτικούς και τις διευθύνσεις των σχολείων (αποτελέσματα εσωτερικής σχολικής αξιολόγησης, σχόλια ευχαριστήριων επιστολών).
Η καινοτομία αναπτύχθηκε από τον φορέα αποκλειστικά in-house στο στάδιο του σχεδιασμού, στο στάδιο της πιλοτικής εφαρμογής και στο στάδιο της διάδοσης.
Στάδιο σχεδιασμού
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχεδιάστηκε και υλοποιείται in-house από ομάδα στελεχών της Γενικής Διεύθυνσης Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή, με γνώση και εμπειρία στον τομέα της προστασίας καταναλωτή και εκπαιδευτική επάρκεια, οι οποίοι πληρούν τις προϋποθέσεις που τίθενται από το Υπουργείο Παιδείας Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Η ομάδα σχεδιασμού χρησιμοποιεί υλικό της ΕΕ, καθώς και τη σχετική νομοθεσία και βιβλιογραφία και διαχειρίζεται τα αιτήματα των ενδιαφερομένων σχολικών μονάδων, κατά προτεραιότητα. Ο σχεδιασμός στηρίζεται στον εντοπισμό και την τεκμηρίωση της ανάγκης για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των ηλικιακά νέων καταναλωτών, στη μελέτη και οργάνωση του σχετικού υλικού και στην εξέταση των υποβαλλόμενων αιτημάτων των σχολικών μονάδων.
Κατά το στάδιο του σχεδιασμού, πραγματοποιήθηκε συστηματική έρευνα και καταγραφή υλικού, έγινε επιλογή του κατάλληλου υλικού για το πρόγραμμα και οργάνωσή του ανάλογα με την ηλικιακή κατηγορία της ομάδας-στόχου και υποβλήθηκε το πρόγραμμα, προς έγκριση, στο Υπουργείο Παιδείας Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Το πρόγραμμα επικαιροποιείται όποτε παρίσταται ανάγκη, από τα στελέχη του Υπουργείου Ανάπτυξης, με βάση αφενός τις εξελίξεις στον τομέα της προστασίας καταναλωτή σε εθνικό, ενωσιακό κα διεθνές επίπεδο, αφετέρου την ανατροφοδότηση από τα σχολεία και την ίδια την ομάδα – στόχο.
Στάδιο πειραματικής εφαρμογής
Η πιλοτική εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος πραγματοποιήθηκε κατά τη σχολική χρονιά 2019-2020 (έως τη διακοπή λόγω της πανδημίας Covid-19), με υλοποίησή του όπως αυτό περιγράφεται στις λοιπές ενότητες, κατόπιν έγκρισής του από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και αιτημάτων των σχολείων.
Στάδιο εφαρμογής
Για την εφαρμογή της καινοτομίας τα στελέχη του Υπουργείου Ανάπτυξης ενημερώνουν τους μαθητές αναφορικά με τα βασικά δικαιώματα του καταναλωτή, την αποφυγή των κινδύνων στις ηλεκτρονικές και φυσικές αγορές, καθώς και τις πιο πρόσφατες σχετικές νομοθετικές εξελίξεις, κατά τρόπο προσαρμοσμένο στην ηλικιακή κατηγορία των μαθητών.
Κατά το στάδιο της εφαρμογής η ομάδα στελεχών του φορέα:
• Πραγματοποιεί δίωρες επιτόπιες παρεμβάσεις στις σχολικές μονάδες και ενημερώνει αυτοπροσώπως τους μαθητές.
• Κάνει χρήση βιωματικών μαθησιακών διαδικασιών μετάδοσης γνώσεων και παρέχει πληθώρα βιωματικών δραστηριοτήτων σε μαθητές/ριες των εκπαιδευτικών βαθμίδων.
• Αξιοποιεί ποικίλα μαθησιακά μέσα, όπως ο καταιγισμός ιδεών, η επίλυση προβλήματος, τα πολυμέσα, η δομημένη έρευνα στο διαδίκτυο, τα βιωματικά σενάρια.
• Χρησιμοποιεί τεχνολογικό εξοπλισμό.
Στάδιο διάδοσης
Η καινοτομία διαδίδεται μέσω της ιστοσελίδας του φορέα και με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Συνεργασίες
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα υποβάλλεται από την ομάδα στελεχών της Γενικής Διεύθυνσης Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης, στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, προς έγκριση και έκδοση της σχετικής προκήρυξης. Αφού εγκριθεί, ακολουθεί ο προγραμματισμός της υλοποίησής του.
Η συνεργασία αυτή προβλέπεται από σχετική νομοθετική ρύθμιση του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, το οποίο θέτει το πλαίσιο εντός του οποίου η εμπειρία του φορέα υλοποίησης του προγράμματος μπορεί να μεταφερθεί στα σχολεία.
Χρηματοδότηση και κόστος
Το καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρέχεται δωρεάν στις σχολικές μονάδες. Για την υλοποίησή του απαιτούνται κατ’ εκτίμηση 170 ανθρωποώρες, για τον σχεδιασμό του προγράμματος και την παρακολούθησή του (σύνταξη, προγραμματισμός, παρακολούθηση του υλικού).
Για τη λειτουργία του προγράμματος απαιτούνται δύο ανθρωποώρες για δύο στελέχη υλοποίησης του προγράμματος σε κάθε σχολικό τμήμα.
Προκλήσεις και τρόποι αντιμετώπισης κατά το σχεδιασμό, δοκιμή και υλοποίηση
Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετώπισε ο φορέας κατά την ανάπτυξη της καινοτομίας είναι η έλλειψη επαρκούς προσωπικού, με τις προβλεπόμενες δεξιότητες.
Εκτίμηση – περιγραφή για τις αναγκαίες συνθήκες επιτυχίας και βιωσιμότητας της καινοτομίας
Οι παράγοντες που συνεισέφεραν στην επιτυχία της εν λόγω καινοτομίας άπτονται καταρχήν στη πολιτική βούληση της ηγεσίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, για την προτεραιοποίηση της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της νέας γενιάς αναφορικά με τα δικαιώματά τους, ως νέων καταναλωτών και την προστασία τους.
Επιπρόσθετα, βασικά στοιχεία στην επιτυχία της καινοτομίας του προγράμματος είναι το νομοθετικό πλαίσιο του Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, η αξιοποίηση του κεφαλαίου γνώσης του φορέα υλοποίησης και η ομαδικότητα.
Τέλος, το γεγονός ότι η ανάπτυξη της καινοτομίας, στο στάδιο της υλοποίησής της, πραγματοποιήθηκε κάτω από συνθήκες πλήρους συνεργασίας με τις σχολικές μονάδες, συνεχούς επικοινωνίας, ορθής αποτύπωσης των αναγκών και ανατροφοδότησης, συνέβαλε στην επιτυχία του καινοτόμου αυτού προγράμματος.
Εμπειρίες, σκέψεις, διαπιστώσεις
Το καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Νεαροί καταναλωτές. Τα βασικά δικαιώματα», συνιστά δράση έντασης γνώσης με προσαρμοσμένη στόχευση σε κάθε ηλικιακή κατηγορία για την ευαισθητοποίηση της ομάδας-στόχου, κατά τρόπο που θέτει στο επίκεντρο τους προβληματισμούς και τις εμπειρίες των ίδιων των μαθητριών/μαθητών και τους προσεγγίζει με τη βιωματική μαθησιακή διαδικασία. Μπορεί να διαδοθεί και να εφαρμοστεί και από άλλους φορείς με αντικείμενο που άπτενται θεμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των νέων αναφορικά με τα δικαιώματά τους.
Τίτλος Φορέα: Υπουργείο Ανάπτυξης
Επίπεδο διακυβέρνησης: Εθνικό
Τομέας πολιτικής: Δημόσια Διακυβέρνηση
Πεδίο καινοτομίας: Κοινωνική Ευθύνη Δημόσιας Οργάνωσης
Έτος σχεδιασμού καινοτομίας: 2022
Τύπος Καινοτομίας: Συμμετοχή πολιτών, επικοινωνία και συμπεριφορά
Στάδιο Καινοτομίας: Εφαρμογή
Ωφελούμενοι: Ειδικές κατηγορίες: Νέοι σε ηλικία
Αποτελέσματα (αρ. ωφελ.): 2022-2023 : 748 μαθήτριες/ μαθητές Α’βάθμιας και Β’βάθμιας εκπαίδευσης, 2023-2024 : 441 μαθήτριες/ μαθητές Α’βάθμιας και Β’βάθμιας εκπαίδευσης
Πηγές χρηματοδότησης: Εθνικοί πόροι, προϋπολογισμός φορέα
Πόσο χρήσιμη βρίσκεις αυτήν την καινοτομία; Πάτησε για να βαθμολογήσεις! Μέση Βαθμολογία 0 / 5. Αριθμός ψήφων: 0 Καμία αξιολόγηση μέχρι στιγμής! Αξιολόγησε αυτήν την καινοτομία. Πες μας τη γνώση σου για τη συγκεκριμένη καλή πρακτική! Βοήθησέ μας να βελτιώσουμε αυτήν την δημοσίευση!