Ο ΟΟΣΑ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών της Φινλανδίας και με την υποστήριξη του Προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Horizon 2020, διοργάνωσαν στις 11 και 12 Μαρτίου 2021 διεθνές διαδικτυακό εργαστήρι με θέμα την προληπτική καινοτομία, μία από τις 4 πτυχές της καινοτομίας, σύμφωνα με το μοντέλο του ΟΟΣΑ.
Προληπτική καινοτομία είναι η δράση που βασίζεται στη γνώση για το μέλλον, δημιουργώντας κάτι καινούργιο που μπορεί να έχει αντίκτυπο στην δημόσια αξία. Βοηθάει τις κυβερνήσεις να εξερευνούν και λειτουργούν ενόψει αβέβαιων αλλαγών.
Η διοίκηση προληπτικής καινοτομίας αναφέρεται στις δομές και στους μηχανισμούς που βοηθούν και προωθούν την προληπτική καινοτομία σε σύνδεση με τους άλλους τύπους καινοτομίας στον δημόσιο τομέα.
Η προληπτική καινοτομία, αποτελεί την μία από τις τέσσερις πτυχές καινοτομίας, με βάση το μοντέλο «4 facet» που ανέπτυξε το Παρατηρητήριο Καινοτομίας Δημοσίου Τομέα του ΟΟΣΑ.
Στο εργαστήρι, συμμετείχαν περίπου 300 στελέχη, από 70 χώρες μεταξύ των οποίων, στελέχη από την ελληνική δημόσια διοίκηση.
Τα 3 θέματα που συζητήθηκαν στο εργαστήρι
Η συζήτηση επικεντρώθηκε σε 3 θέματα:
- Πως μπορούν να οργανωθούν συστήματα διακυβέρνησης προληπτικής καινοτομίας σε εθνικό επίπεδο,
- Πως μπορεί να δημιουργηθεί χώρος για ριζικό πειραματισμό,
- Πως μπορούν αυτές οι δραστηριότητες να συνδυαστούν με τις παραδοσιακές στρατηγικές και πλάνα των κυβερνήσεων.
Πως μπορεί να δημιουργηθεί ένα σύστημα προληπτικής καινοτομίας;
Στην συζήτηση παρουσιάστηκαν δύο περιπτώσεις χωρών.
Η Φινλανδία έχει ξεκινήσει να σχεδιάζει ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης βασιζόμενο στις μελλοντικές ανάγκες. Ο στόχος είναι να αλλάξει το σύστημα δημιουργίας πολιτικών σε συστημικό επίπεδο έναντι της τμηματικής προσέγγισης. Σύντομα η χώρα θα ξεκινήσει να εξερευνά και να δοκιμάζει σε πιλοτική μορφή μηχανισμούς προληπτικής καινοτομίας. Μεγάλη σημασία σε αυτή τη διαδικασία, έχει η αλλαγή να γίνει όχι μόνο στο διοικητικό σύστημα αλλά και σε πολιτικό επίπεδο. Η μεγάλη πρόκληση σε αυτή την περίπτωση είναι να δραστηριοποιηθούν οι πολίτες και να αναμειχθούν, ώστε να υπάρξει συν-δημιουργία στην πράξη.
Η Ιρλανδία έχει ξεκινήσει την ενσωμάτωση της προληπτικής καινοτομίας ως μέρος της διοικητικής της μεταρρύθμισης. Ο στόχος είναι να βοηθήσει τα στελέχη που διαμορφώνουν πολιτική να προβλέπουν και να σκέφτονται το μέλλον όταν λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν πολιτικές, λαμβάνοντας υπόψη μεγάλες τάσεις που επηρεάζουν όλους τους τομείς της οικονομίας.
Πως μπορεί να γίνει ο ριζικός πειραματισμός στον δημόσιο τομέα;
Η εφαρμογή της προληπτικής καινοτομίας στην πράξη απαιτεί πολλές εναλλακτικές και πειραματισμό. Ο Καναδάς υποστηρίζει τον πειραματισμό μέσα από την ανάπτυξη της ικανότητας την εισαγωγή κινήτρων για πειραματισμό σε συστημικό επίπεδο (για παράδειγμα, μέσα από ετήσιες έρευνες πειραματισμού σε επίπεδο Τμημάτων). Παρ’ όλα αυτά, ακόμα παρατηρούνται πολλά συστημικά εμπόδια.
Η Σουηδία στοχεύει, η δημόσια διοίκηση να αποτελέσει χώρο δοκιμής νέων κανονισμών που υποστηρίζουν την προληπτική καινοτομία. Έτσι να «προκαλεί» όχι μόνο όσους καινοτομούν, αλλά και όσους νομοθετούν προκειμένου να λαμβάνουν υπόψη τους την διάσταση της προληπτικής καινοτομίας.
Η σύνδεση της προληπτικής καινοτομίας με τους υπάρχοντες στόχους
Η προληπτική καινοτομία, όπως και κάθε άλλη πτυχή καινοτομίας, πρέπει να συνδέεται αφενός με τους ευρύτερους στόχους μέσα στο οποίο λειτουργεί μια δημόσια οργάνωση, αφετέρου να λαμβάνει υπόψη το χαρτοφυλάκιο καινοτομίας, που η ίδια διαθέτει ή θέλει να διαθέτει στο μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Παραδοσιακά η μελέτη για το μέλλον συνδέεται με αναλύσεις ειδικών. Όμως πρέπει να δημιουργηθούν νέες υποδομές και κανάλια επικοινωνίας, μέσα από τις οποίες να δημιουργούνται καινοτόμες απαντήσεις από περισσότερα μέρη του πληθυσμού για το τι μπορεί να προκύψει στο μέλλον. Σε γενικές γραμμές, η προληπτική καινοτομία, συνδέεται με τους κοινωνικούς στόχους και με προσεγγίσεις στοχο-κεντρικές, που βασίζονται στην συν-δημιουργία.
Η κοινή αποδοχή από τους ομιλητές ήταν ότι η προληπτική καινοτομία απαιτεί συμμετοχή χωρίς διακρίσεις, διαφάνεια, συλλογική νοημοσύνη, δέσμευση και τόλμη.
Σύμφωνα με τον Riel Miller, ομιλητή από την UNESCO, ακόμα και το καλύτερο σύστημα δεν μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις σύνθετες προκλήσεις του σήμερα. Χρειαζόμαστε μία ηθική προσέγγιση, που να συμπεριλαμβάνει και τις γενιές που έρχονται. Εάν θεωρήσουμε ότι το υπάρχον σύστημα δεν μπορεί να φτιαχτεί, ποια στρατηγική πρέπει να υιοθετήσουμε για να προωθήσουμε τη μετάβαση έξω από το υπάρχον σύστημα; Η νέα διοίκηση προληπτικής καινοτομίας πρέπει να είναι ταπεινή και φιλόδοξη για να αντιμετωπίσει τον τρόπο που λειτουργούν οι δημόσιες διοικήσεις.
Διαβάστε περισσότερα για τις 4 πτυχές της καινοτομίας εδώ: