Ολοκληρωμένη Διαχείριση Κουνουπιών

Β.1 Αποτελέσματα της καινοτομίας:

Βελτίωση αποτελεσματικότητας,  Βελτίωση ικανοποίησης χρηστών – συναλλασσομένων. 

Β.2 Περιγραφή αποτελέσματος:

Εντοπισμός – λήψη μέτρων: Από την εβδομαδιαία εντομολογική παρακολούθηση προέκυψαν σημαντικές πληροφορίες για όλα τα είδη κουνουπιών στο Δήμο και δημιουργήθηκε μία βάση δεδομένων που αφορά στην εποχιακή διακύμανση των κουνουπιών. Αυτό αποτέλεσε το απαραίτητο εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων έγκαιρης εφαρμογής όλων των ενεργειών διαχείρισης των κουνουπιών. Από τα πιο σημαντικά ευρήματα της μελέτης αυτής είναι ο εντοπισμός των περιοχών στις οποίες υπήρξε συνεχώς παρουσία του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης (hot spot) αλλά και παρουσία του είδους Culex (κουνούπια – διαβιβαστές του ιού του Δυτικού Νείλου).

Επίσκεψη σε οικίες – εντοπισμός εστιών – ενημέρωση κοινού: Κατά τη δεύτερη επίσκεψη στα νοικοκυριά διαπιστώθηκε ότι η ενημέρωση από εκπαιδευμένο εμπειρογνώμονα κουνουπιών με επιθεώρηση των πιθανών εστιών αναπαραγωγής, μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά των κατοίκων ως προς τη μείωση των εστιών. To γεγονός αυτό ήταν ανεξάρτητο από τη διανομή του εκπαιδευτικού υλικού, αφού και στις δύο ομάδες υπήρξε μείωση των εστιών, ενώ η τρίτη ομάδα εμφάνισε πολύ υψηλό αριθμό εστιών σε χώρους εντός των οικιών τους. Μετά τη διανομή του εκπαιδευτικού υλικού, υπήρξε μείωση κατά 54% στην ομάδα ελέγχου (τα νοικοκυριά που δεν έλαβαν εκπαιδευτικό υλικό) και κατά 71% στη δεύτερη ομάδα (που έλαβε εκπαιδευτικό υλικό). Η μείωση οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μείωση των εστιών - δοχεία συγκέντρωσης νερού, που καταμετρήθηκαν στους εξωτερικούς χώρους και αντιπροσωπεύουν το 76% και το 77% των συνολικών δοχείων στην πρώτη και δεύτερη ομάδα αντίστοιχα.

Β.3 Αξιολόγηση καινοτομίας

Η Διεύθυνση Περιβάλλοντος & Πρασίνου του Δήμου Παλαιού Φαλήρου διακρίθηκε με το Χρυσό Βραβείο BEST CITY AWARDS για την καινοτομία ως προς την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Κουνουπιών, στο πλαίσιο των Δράσεων αντιμετώπισης και μελετών προστασίας δημοτών από έκτακτα περιστατικά.

Γ.1 Στάδιο Σχεδιασμού

Διάρκεια σταδίου: -

Χρήση εργαλείων – πηγών έμπνευσης: Σχεδιασμός, εκτέλεση και αξιολόγηση πρωτόκολλου για τη μείωση των εστιών ανάπτυξης των κουνουπιών μέσω της στρατηγικής «πόρτα-πόρτα» (door-to-door) στον Δήμο Π. Φαλήρου. Η συγκεκριμένη μέθοδος αποτελεί μία πρόταση του Ευρωπαϊκού έργου LIFE CONOPS που συντονίζεται από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (www.conops.gr, LIFE12 ENV/GR/000466) και για πρώτη φορά εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, στον Δήμο Π. Φαλήρου. 

Διάρκεια σταδίου: -

Χρήση εργαλείων - μεθοδολογίας: 1ο Στάδιο: προσπάθεια αποτίμησης των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων από τα κουνούπια, σχεδιασμός ερωτηματολόγιου, με στόχο την αποτύπωση βασικών πληροφοριών που σχετίζονται με τα κουνούπια και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση των κατοίκων / ερωτώμενων. 2ο Στάδιο: εντομολογική έρευνα στα νοικοκυριά των κατοίκων/ερωτώμενων. 3ο Στάδιο: κατηγοριοποίηση νοικοκυριών σε α)ενημερωμένα (διανομή έντυπης πληροφορίας και αντικειμένου που υπενθύμιζε την απομάκρυνση εστιών νερού από το χώρο τους), β) μη ενημερωμένα και γ) σε νοικοκυριά που επηρεάστηκαν από την διάχυση της πληροφορίας των πρώτων. 

Γ.3 Στάδιο Εφαρμογής

Διάρκεια σταδίου: 

Χρήση εργαλείων – πόρων: Ο Δήμος Π. Φαλήρου σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο εκπόνησαν εντομολογική έρευνα με την τοποθέτηση κατάλληλων παγίδων σε θέσεις όπου θα ήταν δυνατός και ο εντοπισμός πέραν των άλλων, του νεοεισερχόμενου είδους κουνουπιού Aedes albopictus (Aσιατικό κουνούπι τίγρης). Ο Δήμος διαιρέθηκε σε υπο-περιοχές με στόχο την εντομολογική τους παρακολούθηση με τουλάχιστον μία παγίδα ωοθεσίας. Σε συγκεκριμένα σημεία του Δήμου τοποθετήθηκαν παγίδες τύπου BG – sentinel, εφοδιασμένες με μόνιμη παροχή διοξειδίου του άνθρακα για την προσέλκυση του εντόμου. Η καταγραφή των παγιδευμένων ακμαίων κουνουπιών γινόταν σε εβδομαδιαία βάση. Συγχρόνως γινόταν η επικοινωνία – συλλογή απαντήσεων στα ερωτηματολόγια. Η συγκεκριμένη μέθοδος αποτελεί μία πρόταση του Ευρωπαϊκού έργου Life Conops που συντονίζεται από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και για την υλοποίηση της, ήταν απαραίτητη η συμμετοχή των πολιτών

Γ.4 Στάδιο Διάδοσης

Μέσα διάδοσης εντός της οργάνωσης: Παρουσιάσεις, Διανομή έντυπου υλικού

Μέσα διάδοσης εκτός της οργάνωσης: Έντυπο υλικό (φυλλάδιο, κλπ), Ιστοσελίδα, Δραστηριότητες του Γραφείου Τύπου, Συνέδρια, εκδηλώσεις, ημερίδες κλπ

Γ.5 Προκλήσεις και τρόποι αντιμετώπισης κατά το σχεδιασμό, δοκιμή και υλοποίηση:

Προβλήματα: α) Η επιφύλαξη/άρνηση των νοικοκυριών να επιτρέψουν την είσοδο σε αυτά για την διαπίστωση και τον έλεγχο των εστιών, β) Η περίοδος διανομής του φυλλαδίου έγινε καλοκαιρινό μήνα, όπου ναι μεν υπήρχαν κουνούπια αλλά συγχρόνως υπήρχαν κάτοικοι οι οποίοι απουσίαζαν λόγω διακοπών. Προκλήσεις: Εντομολογική επιτήρηση καθ’ όλη την διάρκεια του έτους. Αποτυχίες: Η απώλεια δειγματοληπτικών σταθμών, η δυσκολία εξεύρεσης ασφαλούς σημείου για την τοποθέτηση των παγίδων Αντιμετώπιση: Επανατοποθέτηση δειγματοληπτικών σταθμών, τοποθέτηση παγίδων σε πρασιές ιδιωτικών χώρων.

Γ.6 Συνεργασίες:

Συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα σχεδιάστηκε, εκτελέστηκε και αξιολογήθηκε πρωτόκολλο για τη μείωση των εστιών ανάπτυξης των κουνουπιών μέσω της στρατηγικής «πόρτα- πόρτα» (door-to-door) στο Δήμο Π. Φαλήρου. Με δεδομένο την ανταπόκριση των δημοτών, πραγματοποιήθηκε εντομολογική έρευνα στις οικίες τους και παράλληλα μία πιο εκτενής ενημέρωση σχετικά με τα κουνούπια και τη δημόσια υγεία στη γειτονιά τους. Στα επιλεγμένα νοικοκυριά πραγματοποιήθηκε μία πρώτη επίσκεψη τον Ιούλιο του 2017 κατά την οποία καταγράφηκαν όλες οι πιθανές εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών και κατηγοριοποιήθηκαν ανάλογα με τις ενέργειες που ακολούθησαν ως εξής: Α) Ενημερωμένα νοικοκυριά (διανεμήθηκε εκπαιδευτικό υλικό, μπλούζα, καπέλο τα οποία έφεραν λογότυπο που παρότρυνε στην απομάκρυνση των εστιών νερού από το σπίτι τους). Β) Μη ενημερωμένα νοικοκυριά (δεν έγινε επιπλέον ενέργεια π.χ. διανομή εκπαιδευτικού υλικού). Το Νοέμβριο του 2017 πραγματοποιήθηκε δεύτερη επίσκεψη στο σύνολο των νοικοκυριών των δύο ομάδων, όπου μετρήθηκαν εκ νέου οι πιθανές εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών και προστέθηκαν στη μελέτη επιπλέον νέα νοικοκυριά (Γ’ Ομάδα) με στόχο την αξιολόγηση τους ως προς την αποτελεσματικότητα ενεργειών τους από τη διάχυση της πληροφορίας.

Δ.1 Εκτίμηση – περιγραφή για τις αναγκαίες συνθήκες επιτυχίας και βιωσιμότητας της καινοτομίας στη δημόσια οργάνωση και γενικότερα

Οι ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι, η καθοδήγηση από εξειδικευμένους δημόσιους φορείς (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο)

Δ.2 Εμπειρίες, σκέψεις, διαπιστώσεις κ.α.:

Κάλυψη ανάγκης κατοίκων από Δημόσια Υπηρεσία, σε θέματα που αφορούσαν την ενημέρωση και αντιμετώπιση των κουνουπιών. Απήχηση της ενημερωτικής καμπάνιας και αποδοχή της δράσης από τους κατοίκους με θετικά σχόλια όσον αφορά στην μέριμνα και στις ενέργειες που προέβη μέσω της καινοτομίας η Δημόσια Υπηρεσία για τις καλλίτερες συνθήκες διαβίωσής τους ως αποτέλεσμα της μείωσης του πληθυσμού των κουνουπιών.