Η καινοτομία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) αφορά σε ανάπτυξη Συστήματος Ασφαλούς Μετάδοσης (ΣΑΜ) θεμάτων για διεξαγωγή εξετάσεων και πιστοποιήσεων σε πανελλαδικό δίκτυο, με τη χρήση πληροφοριακού συστήματος. Κατά τον σχεδιασμό του συστήματος ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ασφάλεια καθώς εάν τα θέματα των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων διαρρεύσουν, διακυβεύεται το κύρος και η αξιοπιστία των εξετάσεων. Αποτελεί καινοτομία καθότι δεν υπάρχει παρόμοιο σύστημα στην Ελλάδα. Ειδικότερα, το σύστημα σχεδιάστηκε από ομάδα του ΥΠΑΙΘ, οι εφαρμογές δημιουργήθηκαν από ομάδα προγραμματιστών του ΥΠΑΙΘ, ενώ οι εργασίες που αφορούσαν στην ανάπτυξη του hardware ανατέθηκαν σε ανάδοχο εταιρεία. Η προστιθέμενη αξία του συστήματος έγκειται στο γεγονός ότι υπάρχει ένα πανελλαδικώς εγκατεστημένο δίκτυο (στα σχολεία που έχει εγκατασταθεί) μέσω του οποίου διενεργείται η αποστολή θεμάτων εξετάσεων, εγκυκλίων ή οποιουδήποτε εγγράφου. Επίσης, διατίθεται πλατφόρμα πάνω στην οποία μπορεί να αναπτυχθεί οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή χρειαστεί. Το εν λόγω σύστημα αφορά στους πανελλαδικώς εξεταζόμενους υποψηφίους στο μάθημα ή την εξέταση που θα επιλεχθεί. Επιπλέον αφορά σε σχολικές μονάδες και εκπαιδευτικούς για τη μεταξύ τους επικοινωνία. Το σύστημα έχει υιοθετηθεί και λειτουργεί από πέρυσι. Έως σήμερα έχουν υλοποιηθεί με αυτό: 1. οι πανελλαδικές εξετάσεις του 2021 και 2022 όλων των κατηγοριών (ΓΕΛ, ΕΠΑΛ, Ειδικών Μαθήματων και Μουσικών σχολείων), 2. οι εξετάσεις Ιθαγένειας 2021 και 2022 και 2023, 3. οι εξετάσεις Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας (ΚΠΓ) 2021 και 2022, 4. οι εξετάσεις ΑΣΕΠ του 2022 και του 2023.
Το προηγούμενο σύστημα λειτουργούσε με μετάδοση τηλεοπτικού σήματος και η ασφάλειά του ήταν πλημμελής για τα τωρινά δεδομένα (ο σχεδιασμός είχε υλοποιηθεί πριν από περίπου 20 χρόνια). Η νέα σχεδίαση έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια, η οποία διασφαλίζεται σε πολλαπλά επίπεδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο έλεγχος ασφάλειας που πραγματοποιήθηκε πριν την πρώτη χρήση του συστήματος δεν ανέδειξε κάποιο κενό. Επιπλέον, η δομή της πλατφόρμας και η εφαρμογή της έχουν απεριόριστες δυνατότητες. Συνεχώς, από την πρώτη χρήση του συστήματος, η εφαρμογή βελτιώνεται και προστίθενται νέες δυνατότητες και λειτουργίες (1. Αποστολή πολλών τύπων θεμάτων π.χ. .pdf, .doc, μεγάλα αρχεία, όπως .zip, 2. Αποστολή θεμάτων σε ομάδα παραληπτών ή και μεμονωμένα, 3. Οι χρήστες των εξεταστικών κέντρων δύναται να οριστούν ως αποστολείς, παραλήπτες, αποστολείς και παραλήπτες, 4. Δημιουργία inventory εξοπλισμού σχολικών μονάδων, κ.α.).
Οι συμμετέχοντες στις πανελλαδικές εξετάσεις του 2021 και 2022, στις εξετάσεις Ιθαγένειας 2021 και 2022, στις εξετάσεις ΚΠΓ 2021 και 2022, στις εξετάσεις ΑΣΕΠ του 2022. Ο αριθμός των συμμετεχόντων δεν είναι σταθερός. Κατά μέσο όρο η εκτίμηση είναι, για όλες τις εξετάσεις, γύρω στις 200.000 υποψήφιους κάθε χρόνο.
Υλοποιήθηκε η κεντρική υποδομή (τεχνολογία MS HCI – Private Cloud) που υποστηρίζει όλο το σύστημα και τα τερματικά σημεία που είναι οι παραλήπτες των αποστολών (με εξοπλισμό: Η/Υ, router, εκτυπωτή, 2FA token, USB data receiver). Αρχικά δημιουργείται η εξέταση μέσω εφαρμογής, όπου αναγράφονται ο τίτλος, η Η/Μ, τα εξεταστικά κέντρα, τα εξεταζόμενα μαθήματα, καθώς και ποια εξεταστικά κέντρα θα παραλάβουν ποιες αποστολές (δεν λαμβάνουν όλα τα εξεταστικά τις ίδιες αποστολές). Τα τερματικά σημεία, την ημέρα και ώρα της εξέτασης, συνδέονται στην κεντρική υποδομή μέσω ασφαλούς σύνδεσης VPN, και αυθεντικοποιούνται (Active Directory – Kerberos Authentication και με hardware token - 2FA). Τα θέματα των εξετάσεων αποστέλλονται από τον κλωβό του ΥΠΑΙΘ, μέσω άλλης ειδικής εφαρμογής (από την εκάστοτε επιτροπή εξετάσεων), κρυπτογραφούνται, λαμβάνονται από τα τερματικά σημεία, αποκρυπτογραφούνται, τυπώνονται και διανέμονται στους εξεταζόμενους.
Στόχος του ΣΑΜ, επιγραμματικά, είναι η δημιουργία πανελλαδικού δικτύου, ασφαλούς μετάδοσης θεμάτων εξετάσεων και κατ’ επέκταση μηνυμάτων ή άλλων πακέτων δεδομένων. Επίσης, έχει υλοποιηθεί η πλατφόρμα λογισμικού (framework), πάνω στην οποία μπορούν να δημιουργηθούν εφαρμογές για οτιδήποτε σχετικό απαιτηθεί στο μέλλον. Συγκεκριμένα,
Το Κόστος ανάπτυξης ανήλθε στα 1.300.000€, ενώ το ετήσιο κόστος συντήρησης στα 60.000€.
Από την πλευρά της εταιρείας απασχολήθηκαν σε όλα τα επίπεδα πάνω από 100 άτομα. Η αρχική διάρκεια υλοποίησης προβλέπονταν να διαρκέσει κατά προσέγγιση 6 μήνες. Από την πλευρά του ΥΠΑΙΘ οι υπάλληλοι που απασχολήθηκαν σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού, της υλοποίησης και της λειτουργίας ήταν περίπου 20 και αρκετοί εξ’ αυτών είχαν πολλαπλούς ρόλους.
Η υποδομή απαιτεί παρακολούθηση, έλεγχο για αναβαθμίσεις και τμηματική εφαρμογή αυτών, τόσο στην κεντρική υποδομή όσο και στα τερματικά σημεία. Επιπλέον πραγματοποιούνται κάθε χρόνο πολλών ειδών εξετάσεις, κάθε μια από τις οποίες έχει ιδιαιτερότητες και απαιτεί κατάλληλη προετοιμασία και δοκιμαστική λειτουργία. Παράλληλα υπάρχουν συμβάσεις οι οποίες πρέπει να παρακολουθούνται και να ανανεώνονται μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών (π.χ. για τηλεπικοινωνίες). Υπάρχει και το helpdesk που λειτουργική σε μόνιμη βάση. Εκτιμάται ότι απαιτείται υποστήριξη 620 ανθρωποωρών ανά μήνα κατά μέσο όρο, από ομάδα υπαλλήλων του ΥΠΑΙΘ.
Πρόκειται για ένα σύστημα πιο σύγχρονο και σίγουρα πολύ πιο ασφαλές. Έχουν προστεθεί νέες δυνατότητες, σε σχέση με το παλιό και υπάρχουν απεριόριστες δυνατότητες για νέες εφαρμογές.
Ο λόγος που δημιουργήθηκε το ΣΑΜ ήταν για να αντικαταστήσει το παλιό, παρωχημένης τεχνολογίας και επομένως επισφαλές σύστημα. Δεδομένου ότι αφορούσε στη μετάδοση θεμάτων εξετάσεων, δόθηκε ιδιαίτερη βάση στην ασφάλεια. Τα αναμενόμενα αποτελέσματα ήταν η ασφαλής μετάδοση των θεμάτων εξετάσεων στο 100% του στόχου, στόχος που επετεύχθη. Επίσης, ανταποκρίθηκε επιτυχώς στην αντιμετώπιση όλων των πιθανών βλαβών, π.χ.:
Ένας άλλος στόχος ήταν η ασφάλεια, η οποία έχει επιτευχθεί με ασφαλιστικές δικλείδες σε πολλαπλά επίπεδα. Προς επίρρωσιν του αρχικού σχεδιασμού ήταν ο έλεγχος ασφάλειας που διενεργήθηκε αμέσως μετά την υλοποίηση και που δεν ανέδειξε κάποια αδυναμία ή τρωτό σημείο της υποδομής.
Δεδομένου ότι προϋπήρχε ένα τεχνολογικά παρωχημένο σύστημα, το οποίο δεν μπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί, έπρεπε να σχεδιαστεί ένα νέο με πολλές λειτουργίες και δυνατότητες, το οποίο παράλληλα να είναι πολύ ασφαλές. Αρχικά πραγματοποιήθηκε ανάλυση απαιτήσεων βάσει του υπάρχοντος συστήματος και παράλληλα τέθηκαν ζητήματα ασφάλειας. Λήφθηκε επίσης υπόψη η απαίτηση για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας που θα παρείχε απεριόριστες δυνατότητες αναφορικά με τη δημιουργία εφαρμογών και κάλυψη αναγκών που δεν ήταν γνωστές αρχικά ωστόσο πιθανώς να προκύψουν στο μέλλον. Ως ομάδα εργασίας ορίστηκαν υπάλληλοι του ΥΠΑΙΘ με αντίστοιχες γνώσεις ενώ ως εργαλείο λογισμικού ορίστηκε το εμπορικό πακέτο τεχνολογίας .ΝΕΤ, στο οποίο υπήρχε τεχνογνωσία. Για να αποφασιστεί η τελική αρχιτεκτονική τόσο στην κεντρική υποδομή όσο και στους τελικούς χρήστες, αναλύθηκαν οι δυνατότητες πολλών πακέτων σε επίπεδο hardware και software και έγιναν κάποια testbeds.
Ο σχεδιασμός της υποδομής ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2016, ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και περιελάβανε εκτός από την αρχιτεκτονική και την αυστηρή επιλογή του τελικού εξοπλισμού.
Η υλοποίηση έγινε κατόπιν διαγωνιστικής διαδικασίας. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης, πραγματοποιήθηκαν πολλές συναντήσεις με τον ανάδοχο προκειμένου να διευθετηθούν τεχνικά θέματα. Πριν την επίσημη λειτουργία του συστήματος διεξήχθησαν δοκιμαστικές λειτουργίες, προκειμένου να δοκιμαστεί η λειτουργία της εφαρμογής και η αντοχή της υποδομής. Οι δοκιμές διενεργήθηκαν με σχολικές μονάδες που θα ήταν και οι τελικοί χρήστες και αφορούσαν κυρίως σενάρια πανελλαδικών εξετάσεων. Οι δοκιμές είχαν ως αποτέλεσμα τις τροποποιήσεις των εφαρμογών και βελτιστοποιήσεις των ρυθμίσεων της κεντρικής υποδομής.
Η δοκιμαστική λειτουργία της υποδομής (κεντρική υποδομή, τερματικά σημεία, εφαρμογές) διήρκεσε περίπου 2,5-3 μήνες πριν την παραλαβή του έργου. Την ομάδα εργασίας αποτέλεσαν ορισμένοι υπάλληλοι του ΥΠΑΙΘ.
Υλοποιήθηκε η κεντρική υποδομή (τεχνολογία MS HCI – Private Cloud) που υποστηρίζει όλο το σύστημα και τα τερματικά σημεία που είναι οι παραλήπτες των αποστολών (με εξοπλισμό: Η/Υ, router, εκτυπωτή, 2FA token, USB data receiver). Αρχικά δημιουργείται η εξέταση μέσω εφαρμογής, όπου αναγράφονται ο τίτλος, η Η/Μ, τα εξεταστικά κέντρα, τα εξεταζόμενα μαθήματα, καθώς και ποια εξεταστικά κέντρα θα παραλάβουν ποιες αποστολές (δεν λαμβάνουν όλα τα εξεταστικά τις ίδιες αποστολές). Τα τερματικά σημεία, την ημέρα και ώρα της εξέτασης, συνδέονται στην κεντρική υποδομή μέσω ασφαλούς σύνδεσης VPN, και αυθεντικοποιούνται (Active Directory – Kerberos Authentication και με hardware token - 2FA). Τα θέματα των εξετάσεων αποστέλλονται από τον κλωβό του ΥΠΑΙΘ, μέσω άλλης ειδικής εφαρμογής (από την εκάστοτε επιτροπή εξετάσεων), κρυπτογραφούνται, λαμβάνονται από τα τερματικά σημεία, αποκρυπτογραφούνται, τυπώνονται και διανέμονται στους εξεταζόμενους.
Την υλοποίηση του έργου ανέλαβε, κατόπιν διαγωνισμού, η εταιρεία SPACE.
Η συνεργασία (με την εταιρεία SPACE) αφορούσε στην υλοποίηση της σύμβασης για την ανάπτυξη του συστήματος. Ορίστηκε από το ΥΠΑΙΘ ομάδα παρακολούθησης υλοποίησης της σύμβασης που παράλληλα συμμετείχε σε όλες τις τεχνικές συναντήσεις με τον ανάδοχο. Το σύστημα ήταν αρκετά πολύπλοκο και ενσωμάτωνε πολλά στάδια συνεργασίας διαφορετικών τεχνολογιών που έπρεπε να αλληλοεπιδράσουν μεταξύ τους για το τελικό αποτέλεσμα. Αυτό είχε ως συνέπεια να προκύψουν πολλές τεχνικές δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεραστούν.
Προέκυψαν διοικητικά προβλήματα, κυρίως λόγω γραφειοκρατίας και διαδικασιών που έπρεπε να ακολουθηθούν, όπως επικοινωνία μεταξύ υπηρεσιών του δημοσίου που πραγματοποιείται με έγγραφα, αλλαγές διευθυντών, κτλ. Επίσης, παρουσιάζονται ζητήματα με τους χρόνους υλοποίησης των διαγωνισμών. Τα προβλήματα αντιμετωπίστηκαν ωστόσο με την εντατικοποίηση της εργασίας των αρμοδίων στελεχών των υπηρεσιών και με προσπάθεια για απλοποίηση των διαδικασιών.
Αφορά κυρίως στη διεξαγωγή πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων, οπότε η επιτυχία είναι μονόδρομος. Σε αυτό συμβάλει και ο ρόλος της ηγεσίας του ΥΠΑΙΘ, καθώς η άρτια διεξαγωγή των εξετάσεων είναι σημαντική για τον εκάστοτε Υπουργό. Όμως το φιλικό περιβάλλον χρήστη, η ασφάλεια του συστήματος, οι απεριόριστες δυνατότητες της πλατφόρμας και η επεκτασιμότητά του εγγυόνται την επιτυχία του.
Πρόκειται για ένα μεγάλο εγχείρημα, το οποίο υλοποιήθηκε εσωτερικά από υπαλλήλους του ΥΠΑΙΘ και αυτό από μόνο του είναι μια επιτυχία. Θα πρέπει να επιδεικνύεται πίστη και εμπιστοσύνη στις δυνατότητες των στελεχών της εκάστοτε Υπηρεσίας και μόνο έτσι μπορούν να έρχονται εις πέρας τόσο μεγάλα έργα.
Το ΣΑΜ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε παρουσιάζεται ανάγκη για άμεση και ασφαλή επικοινωνία (έγγραφα και αρχεία) μεταξύ αποκεντρωμένων σημείων, όπως: αστυνομία, λιμενικό, πυροσβεστική και εν γένει σώματα ασφαλείας, στρατός, δήμοι και πρεσβείες.
Yποστήριξη της ανάπτυξης καινοτομίας στην ελληνική δημόσια διοίκηση μέσω της δημιουργίας ενός δυναμικού οικοσυστήματος.
Ο ιστότοπός μας χρησιμοποιεί cookies για να διασφαλίσει την καλύτερη δυνατή εμπειρία πλοήγησης και την εξατομίκευση του περιεχομένου.