Η καινοτομία της Γενικής Διεύθυνσης Βιομηχανικών Υποδομών και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αφορά την ενσωμάτωση μια νέας προσέγγισης στον έλεγχο των βιομηχανικών προϊόντων για την κατάρτιση έξυπνου και στοχευμένου προγράμματος ελέγχων εποπτείας της αγοράς, και αξιολόγησης καταγγελιών, το οποίο αξιοποιεί την εκτίμηση κινδύνου για προϊόντα και οικονομικούς φορείς.
Ειδικότερα, με βάση νομοθετικές προβλέψεις έχουν αναπτυχθεί εργαλεία όπως:
1) Μεθοδολογία κατάταξης βιομηχανικών προϊόντων και οικονομικών φορέων σε βαθμούς και επίπεδα επικινδυνότητας αξιοποιώντας συντελεστές βαρύτητας ανά κριτήριο κατάταξης, οδηγώντας σε στοχευμένη κατανομή των περιορισμένων ανθρώπινων και υλικών πόρων μέσω «έξυπνων εργαλείων» σε ελέγχους προϊόντων και οικονομικών φορέων.
2) Νέα διαδικασία διαχείρισης καταγγελιών στα βιομηχανικά προϊόντα.
3) Μοντέλο Ενεργειών Συμμόρφωσης («ΜΕΣ») το οποίο περιλαμβάνει περιπτώσεις όπου χρειάζεται ο οικονομικός φορέας να πραγματοποιήσει διορθωτικές ενέργειες προκειμένου να συμμορφωθεί με την νομοθεσία σχετικά με τα βιομηχανικά προϊόντα, καθώς και οδηγό ενεργειών προκειμένου να επιτύχει τη συμμόρφωση.
3) Φύλλα ελέγχου τα οποία χρησιμοποιούνται από τους αρμόδιους ελεγκτές της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας, ενώ οι οικονομικοί φορείς μπορούν να προβούν και σε αυτοέλεγχο της συμμόρφωσης των προϊόντων τους.
4) Κριτήρια κατάταξης επικινδυνότητας, όπως είδος και εύρος τελικών χρηστών, δημοσιευμένη υποτροπή μη συμμόρφωσης, περιστατικά ατυχημάτων κλπ και διαδικασίες επιβολής και κλιμάκωσης των διοικητικών κυρώσεων στους παραβάτες οικονομικούς φορείς που αντικαθιστούν την διακριτική ευχέρεια της διοίκησης. Έτσι ο οικονομικός φορέας γνωρίζει εκ των προτέρων, μέσω των δημοσιευμένων φύλλων ελέγχου α) πώς ελέγχεται το προϊόν που διαθέτει και β) ποιες είναι ακριβώς οι προβλεπόμενες κυρώσεις για την εκάστοτε παράβαση.
Το καινοτόμο σύστημα αντικαθιστά την προηγούμενη κατάσταση, κατά την οποία η εποπτεία βασιζόταν στη διακριτική ευχέρεια και την τυχαία (random) ή εμπειρική επιλογή για ελέγχους των βιομηχανικών προϊόντων. Η αντιμετώπιση των μη συμμορφώσεων πλέον εστιάζει πλέον στην προληπτική/οικειοθελή δράση ανάληψης διορθωτικών μέτρων από τον οικονομικό φορέα έναντι του αποκλειστικά κατασταλτικού χαρακτήρα των προηγούμενων ετών και στην εφαρμογή δημοσιευμένων βαθμονομημένων κριτήριων για την εφαρμογή των κυρώσεων.
Η αντικειμενικότητα και η πρόβλεψη της στάθμισης των κριτήριων τόσο κατά την επιλογή των προϊόντων/οικονομικών φορέων όσο και στον καθορισμό της έκβασης των ελέγχων, δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας δικαίου στους ελεγχόμενους και προφυλάσσει τη διοίκηση και τους ελεγκτές από την υποκειμενικότητα της εμπειρικής αξιολόγησης και της διακριτικής ευχέρειας. Η καινοτομία συνεισφέρει ως προστιθέμενη αξία στην καθιέρωση ενός πλαισίου ελέγχου που βασίζεται σε όρους διαφάνειας, εκτίμησης κινδύνου και ασφάλειας δικαίου.
Το σύνολο του πληθυσμού της χώρας (10.000.000)
Βασικοί λόγοι ανάπτυξης της καινοτομίας είναι:
Με βάση την κατάταξη επικινδυνότητας των προϊόντων επιλέγονται από τους αρμόδιους ελεγκτές της Γενικής Διεύθυνσης Βιομηχανικών Υποδομών και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος τα προϊόντα που θα ελεγχθούν στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος εποπτείας της αγοράς και επιμερίζεται σε αυτά ο αριθμός των ελέγχων που έχει καθοριστεί από τη στοχοθεσία της υπηρεσίας και τους διαθέσιμους πόρους.
Επίσης πραγματοποιούνται έκτακτοι έλεγχοι οι οποίοι προκύπτουν από τη διαχείριση των καταγγελιών και οδηγούνται σε διενέργεια ελέγχου μόνο εφόσον πληρούνται οι οριζόμενες προϋποθέσεις. Ο έλεγχος σε δέκα βασικές κατηγορίες προϊόντων διενεργείται με τη συμπλήρωση δημοσιευμένων φύλλων ελέγχου και ακολουθεί τη διαδικασία του Μοντέλου Ενεργειών Συμμόρφωσης ανάλογα με τις διαπιστώσεις που καταγράφονται στο Φύλλο Ελέγχου και τη βαθμολόγηση των στοιχείων συμμόρφωσης στις ενότητες που το αποτελούν. Τέλος πιθανές διοικητικές κυρώσεις (συστάσεις για τυπικές μη συμμορφώσεις, επιβολή διοικητικού προστίμου ή/και περιοριστικά μέτρα για μη συμμορφούμενα προϊόντα) καθορίζονται από ένα πλαίσιο κριτηρίων που λαμβάνει υπόψη μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα συμμόρφωσης του προϊόντος, την επικινδυνότητά του, την κατηγορία του οικονομικού φορέα, το μέγεθος της επιχείρησης, την ανταπόκρισή του στις αρχές, την υποτροπή, το οικονομικό μέγεθος από τη διάθεση του προϊόντος (στοιχείο 4 της ανωτέρω παρ.)
H περιγραφή της λειτουργίας του συστήματος ως διαδικασία εποπτείας της αγοράς για τα βιομηχανικά προϊόντα είναι δημοσιευμένη στο Μητρώο Διαδικασιών ΜΙΤΟΣ (αρ. 28190) https://mitos.gov.gr/index.php/ea_ggb.
Το νέο ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο θα ενισχύσει σε επιχειρησιακό επίπεδο τις 4 στρατηγικές προτεραιότητες της εθνικής στρατηγικής εποπτείας:
Ποσοτικός στόχος: 2 εκστρατείες επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης ή Δελτία Τύπου ετησίως για την εφαρμογή του συστήματος σε επιλεχθείσες κατηγορίες βιομηχανικών προϊόντων.
Ποσοτικός στόχος:
α) Αξιολόγηση του 80% καταγγελιών με το νέο σύστημα,
β) Προτεραιοποίηση διενέργειας ελέγχου κατά 70% σε προϊόντα, με υψηλή επικινδυνότητα που προκύπτει από στάθμιση παραγόντων.
Ποσοτικός στόχος:
Έκδοση και δημοσίευση Φύλλων Ελέγχου τουλάχιστον 2 κατηγοριών βιομηχανικών προϊόντων.
Για το έτος 2022 είχε προβλεφθεί με τον τρέχοντα προϋπολογισμό ποσό ύψους περί των 37.000€ για την άσκηση των δραστηριοτήτων εποπτείας της Αρχής, με το διαθέσιμο προσωπικό ΓΓ Βιομηχανίας και τη συνδρομή ελεγκτών του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης για διενέργεια περίπου 220 ελέγχων.
Για την ανάπτυξη της καινοτομίας απασχολήθηκαν 15 υπάλληλοι της Γενικής Διεύθυνσης, εκ των οποίων οι 8 με θέση ευθύνης και για διάστημα 2 χρόνων αναγωγικά επί 2 ώρες ημερησίως, με ειδικότητες 4 ΠΕ Περιβάλλοντος, 7 ΠΕ/ΤΕ Μηχανικών, 4 ΠΕ Διοικητικού -Οικονομικού.
Συνολικό Εκτιμώμενο κόστος: 162.000,00€ (μισθολογικό, για μέσο μηνιαίο μισθό 1800€ και πρόβλεψη 25 ημερομισθίων τον μήνα)+ 58.280€ (πληρωμή μελέτης αναδόχου)=220.280,00€ με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.
Η υλοποίηση της καινοτομίας αποτελεί κύριο έργο της Γενικής Διεύθυνσης και απαιτεί εργασία 14 ΠΕ/ΤΕ Μηχανικών, 5 ΠΕ Περιβάλλοντος, 4 ΠΕ Διοικητικού -Οικονομικού επί 5 ώρες σε καθημερινή βάση, δηλαδή 2875 (=23*5*25) ώρες μηνιαίως.
Εκτιμώμενο μηνιαίο κόστος: 25.875,00€, για μέσο μηνιαίο μισθό 1800€ και πρόβλεψη 25 ημερομισθίων τον μήνα.
Καθώς το 2022 είναι το πρώτο έτος εφαρμογής του νέου συστήματος, η πρώτη αξιολόγησή του θα καταστεί δυνατή κατά το τέλος του α΄ εξαμήνου του 2023, με βάση τους στόχους και θα ενσωματωθεί στην έκθεση απολογισμού που εκπονείται ετησίως ή ανά διετία σε επίπεδο Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας. Παράλληλα με την αξιολόγησή της θα επικαιροποιηθούν οι δείκτες που συνδέονται με την τετραετή έκθεση στρατηγικής εποπτείας της αγοράς ως ενωσιακή υποχρέωση. Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του συστήματος εποπτείας αναμένονται να είναι:
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 1ΟΥ ΕΤΟΥΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
1) Πράγματι, όπως προκύπτει από τα δημοσιευμένα απολογιστικά στοιχεία του φορέα για τη διετία 2021-2022, διαθέσιμα στον σύνδεσμο https://www.ggb.gr/el/node/2078, κατά το 2022 διενεργήθηκαν από τις υπηρεσίες της ΓΓΒ και τις συνεργαζόμενες υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης) 769 έλεγχοι έναντι 655 το 2021 (αύξηση περί του 15%), κατά τους οποίους ελέγχθηκαν 1341 προϊόντα το 2022 έναντι 1233 προϊόντων το 2021 (αύξηση περί του 8%) (Πίνακες 4Δ και 4Ε της Έκθεσης).
Το ποσοστό συμμόρφωσης των προϊόντων το 2022 ήταν 52% έναντι 50% του2021, ενώ αξιοσημείωτη είναι η αύξηση του ποσοστού συμμόρφωσης των προϊόντων κατόπιν διορθωτικών ενεργειών από 18% το 2021 σε 30% το 2022 (Πίνακες 4Α και 4Β της Έκθεσης).
2) Το 2021 εκδόθηκαν συνολικά επτά (7) Δελτία Τύπου για την προστασία ευαίσθητων/ειδικών ομάδων καταναλωτών και επιχειρήσεων, ενώ το 2022 εκδόθηκαν συνολικά πενήντα πέντε (55) Δελτία Τύπου για την προστασία ευαίσθητων/ειδικών ομάδων καταναλωτών και επιχειρήσεων σχετικά με την κυκλοφορία επικίνδυνων προϊόντων ή/και εθελοντικές ανακλήσεις και πραγματοποιήθηκαν τέσσερις (4) δράσεις ενημέρωσης του καταναλωτικού κοινού και των οικονομικών φορέων σχετικά με τις απαιτήσεις για τη διάθεση στην αγορά χριστουγεννιάτικων λαμπών, μασκών προστασίας της αναπνοής, παιχνιδιών και πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών.
3) Κατά το πρώτο έτος εφαρμογής το σύνολο των καταγγελιών αξιολογήθηκε με βάση το νέο σύστημα και συμπληρώθηκε για αυτές το προβλεπόμενο έντυπο αξιολόγησης κριτηρίων ΑΚ2 από την υπηρεσία. Η απόδοση του μέτρου θα αξιολογηθεί σε βάθος διετίας.
4) Κατά το πρώτο έτος εφαρμογής των δημοσιευμένων Φύλλων Ελέγχου εντοπίστηκαν οριζόντια σημεία προς βελτίωση και αναπτύχθηκαν δύο νέα Φύλλα Ελέγχου. Η σχετική υπουργική απόφαση με τις τροποποιήσεις αναμένεται να εκδοθεί εντός του 2023.
Οι γενικές αρχές που διέπουν το σχεδιασμό της καινοτομίας προβλέπονται από το ενωσιακό πλαίσιο Νέας Προσέγγισης που ενσωματώθηκαν στο ρυθμιστικό πλαίσιο της χώρας αρχικά με τον ν. 4512/2018 (Μέρος Δ΄). Ακολούθησε μία σειρά δευτερογενών νομοθετημάτων που αποτέλεσαν τα εργαλεία για την αποτελεσματικότερη άσκηση εποπτείας στο πεδίο ασφάλειας και συμμόρφωσης των βιομηχανικών προϊόντων αλλά και την αυστηρότερη και συνάμα δικαιότερη επιβολή διοικητικών κυρώσεων και προστίμων.
Οι δράσεις αναπτύχθηκαν σε διάστημα 2 χρόνων, Ιανουάριος 2020-Δεκέμβριος 2021, με τη συμμετοχή περί των 15 υπαλλήλων της Γενικής Διεύθυνσης, εκ των οποίων οι 8 με θέση ευθύνης και τη συνδρομή εξωτερικού συμβούλου. Ο εξωτερικός σύμβουλος συνέβαλλε με την εκπόνηση γενικών κατευθυντήριων γραμμών της μεθοδολογίας εκτίμησης κινδύνου, οι οποίες οδηγήθηκαν στην τελική τους μορφή και προσαρμόστηκαν στις εξειδικευμένες ανάγκες των βιομηχανικών προϊόντων αρμοδιότητας της Γενικής Διεύθυνσης από τα στελέχη της.
Με βάση την κατάταξη επικινδυνότητας των προϊόντων επιλέγονται από τους αρμόδιους ελεγκτές της Γενικής Διεύθυνσης Βιομηχανικών Υποδομών και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος τα προϊόντα που θα ελεγχθούν στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος εποπτείας της αγοράς και επιμερίζεται σε αυτά ο αριθμός των ελέγχων που έχει καθοριστεί από τη στοχοθεσία της υπηρεσίας και τους διαθέσιμους πόρους.
Επίσης πραγματοποιούνται έκτακτοι έλεγχοι οι οποίοι προκύπτουν από τη διαχείριση των καταγγελιών και οδηγούνται σε διενέργεια ελέγχου μόνο εφόσον πληρούνται οι οριζόμενες προϋποθέσεις. Ο έλεγχος σε δέκα βασικές κατηγορίες προϊόντων διενεργείται με τη συμπλήρωση δημοσιευμένων φύλλων ελέγχου και ακολουθεί τη διαδικασία του Μοντέλου Ενεργειών Συμμόρφωσης ανάλογα με τις διαπιστώσεις που καταγράφονται στο Φύλλο Ελέγχου και τη βαθμολόγηση των στοιχείων συμμόρφωσης στις ενότητες που το αποτελούν. Τέλος πιθανές διοικητικές κυρώσεις (συστάσεις για τυπικές μη συμμορφώσεις, επιβολή διοικητικού προστίμου ή/και περιοριστικά μέτρα για μη συμμορφούμενα προϊόντα) καθορίζονται από ένα πλαίσιο κριτηρίων που λαμβάνει υπόψη μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα συμμόρφωσης του προϊόντος, την επικινδυνότητά του, την κατηγορία του οικονομικού φορέα, το μέγεθος της επιχείρησης, την ανταπόκρισή του στις αρχές, την υποτροπή, το οικονομικό μέγεθος από τη διάθεση του προϊόντος (στοιχείο 4 της ανωτέρω παρ.)
H περιγραφή της λειτουργίας του συστήματος ως διαδικασία εποπτείας της αγοράς για τα βιομηχανικά προϊόντα είναι δημοσιευμένη στο Μητρώο Διαδικασιών ΜΙΤΟΣ (αρ. 28190) https://mitos.gov.gr/index.php/ea_ggb.
Η καινοτομία διαδίδεται στο εσωτερικό του φορέα με τη χρήση εσωτερικού δικτύου επικοινωνίας και με διενέργεια παρουσιάσεων καθώς και στο εξωτερικό μέσα από την ιστοσελίδα του φορέα. To καινοτόμο σύστημα εποπτείας αγοράς βιομηχανικών προϊόντων με εργαλεία εκτίμησης κινδύνου της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας παρουσιάστηκε από τον Προϊστάμενο της Δ/νσης στην Ενότητα Risk Management in Regulatory Systems (GRM) του 2ου Ετήσιου Συνεδρίου του Working Party 6 – Regulatory Cooperation and Standardization της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (The United Nations Economic Commission for Europe – UNECE),
Κατά το σχεδιασμό της καινοτομίας, ο φορέας συνεργάστηκε με ανάδοχο εταιρεία που επιλέχθηκε με Διακήρυξη συνοπτικού διαγωνισμού (01/2019) για την εκπόνηση «Μελέτης Ανάπτυξης μεθοδολογίας ελέγχου βιομηχανικών προϊόντων». Το παραδοτέο αφορούσε πρόταση έξυπνων εργαλείων εφαρμογής εκτίμησης κινδύνου σε όλα τα στάδια της εποπτείας αγοράς βιομηχανικών προϊόντων. Ο ανωτέρω φορέας συνεργάστηκε στενά με τη διοίκηση που κατείχε την τεχνογνωσία και την εμπειρία για την εκπόνηση των εργαλείων.
Το σύστημα κατά την εκκίνησή του αντιμετώπισε τη δυσκολία της εξοικείωσης των χρηστών του (προσωπικό) με αυτό, προκειμένου να ενσωματωθεί ενιαία στη ροή διαδικασιών της υπηρεσίας και να εφαρμοστεί με συστηματικότητα και συνέπεια. Αντιμετωπίστηκε με την καθοδήγηση των προϊσταμένων που είχαν συμμετάσχει στο σχεδιασμό και την καταγραφή αστοχιών προς ανασχεδιασμό.
Οι κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας της περιγραφόμενης καινοτομίας είναι η υποστήριξή του με συνέπεια από την ηγεσία και το προσωπικό, της προβολής της σημασίας του στους οικονομικούς φορείς που επηρεάζονται, και η σύγκρισή του με συστήματα εποπτείας αγοράς άλλων κρατών μελών ιδίου μεγέθους προκειμένου να συζητηθούν περιθώρια βελτιστοποίησης και ανασχεδιασμού του.
Η εμπειρία εφαρμογής της καινοτομίας έδειξε ότι οι ελεγχόμενοι εμπιστεύονται περισσότερο αυτό το σύστημα ελέγχου βάσει του οποίου μπορούν να αυτοαξιολογήσουν τη συμμόρφωση των προϊόντων τους, που ενισχύει την πρόληψη έναντι της καταστολής, τη διαφάνεια και το αίσθημα ασφάλειας δικαίου, χωρίς παραχωρήσεις ωστόσο ως προς το επίπεδο ασφάλειας των προϊόντων.
Yποστήριξη της ανάπτυξης καινοτομίας στην ελληνική δημόσια διοίκηση μέσω της δημιουργίας ενός δυναμικού οικοσυστήματος.
Ο ιστότοπός μας χρησιμοποιεί cookies για να διασφαλίσει την καλύτερη δυνατή εμπειρία πλοήγησης και την εξατομίκευση του περιεχομένου.