Δημόσιες συμβάσεις καινοτομίας: Μια σημαντική ευκαιρία, αλλά και ένα περίπλοκο στοίχημα
Η πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) “Public procurement for public sector innovation” αναδεικνύει τη σημασία των δημοσίων συμβάσεων ως εργαλείο προώθησης της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα και προτάσεις πολιτικής, η έκθεση στοχεύει στη βελτίωση των διαδικασιών των προμηθειών, ενθαρρύνοντας τη χρήση καινοτόμων λύσεων.
Το Τμήμα Καινοτομίας και Βέλτιστων Πρακτικών του Υπουργείου Εσωτερικών αποτέλεσε έναν από τους συνδιαμορφωτές της εν λόγω έκθεσης μέσω της συμμετοχής του Χρήστου Κοκκάλα, Προϊστάμενος του τμήματος, και της Χρύσας Χατζηβασιλείου, Στέλεχος του τμήματος, οι οποίοι συνέβαλαν στη διαμόρφωση της στρατηγικής προσέγγισης της έκθεσης καθώς και στην ανάλυση του ελληνικού πλαισίου εφαρμογής.
Ο ρόλος των Δημόσιων Συμβάσεων στην ανάπτυξη της καινοτομίας στο δημόσιο τομέα
Σε διεθνές επίπεδο αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ότι οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν κρίσιμο εργαλείο για την προώθηση της καινοτομίας, καθώς το κράτος, ως ο μεγαλύτερος αγοραστής αγαθών και υπηρεσιών, μπορεί και πρέπει να δημιουργήσει κίνητρα για την υιοθέτηση πρωτοπόρων τεχνολογιών και την ανάπτυξη καινοτόμων πρακτικών. Σύμφωνα με την έκθεση, η στρατηγική χρήση των δημόσιων συμβάσεων μπορεί να αποτελέσει αρωγό στην υιοθέτηση νέων πρότυπων καινοτόμων λύσεων ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα, προωθώντας την ψηφιακή μετάβαση και συμβάλλοντας στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Οι Προκλήσεις
Παρά τα σημαντικά πλεονεκτήματα που μπορεί να προσφέρει η αξιοποίηση των δημόσιων συμβάσεων για την προώθηση της καινοτομίας, υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ένα από τα βασικά εμπόδια είναι η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου που να επιτρέπει την πειραματική εφαρμογή καινοτόμων λύσεων και την αξιοποίηση πρωτοτύπων που αναπτύσσονται από ερευνητικά κέντρα, κόμβους καινοτομίας και νεοφυείς επιχειρήσεις, χωρίς να προσκρούει σε χρονοβόρες διαδικασίες των δημόσιων συμβάσεων.
Ένα ακόμη ζήτημα που αναδεικνύεται, είναι περιορισμένη τεχνογνωσία από πλευράς δημόσιων φορέων σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Εξαιτίας των περιορισμένων γνώσεων και της μη αναπτυγμένης κουλτούρας καινοτομίας της Δημόσιας Διοίκησης καθώς και του ανελαστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων βασικό κριτήριο για την τελική επιλογή είναι το κόστος, με αποτέλεσμα να επιλέγεται συνήθως η χαμηλότερη τιμή. Το σύστημα αυτό της ανάθεσης έργων αποτελεί περιοριστικό παράγοντα στην καινοτομικότητα του δημοσίου τομέα.
Καλές Πρακτικές και Προτάσεις Πολιτικής
Για να ξεπεραστούν τα εμπόδια και να αξιοποιηθεί πλήρως η δυναμική των δημόσιων συμβάσεων στο τομέα της καινοτομίας, η έκθεση του ΟΟΣΑ προτείνει μια σειρά από σημαντικές στρατηγικές βασιζόμενες στη διεθνή εμπειρία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η ενσωμάτωση κριτηρίων καινοτομίας στις διαδικασίες αξιολόγησης των προμηθειών, η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων, καθώς και η δημιουργία κινήτρων για τις επιχειρήσεις που επενδύουν στην έρευνα και την ανάπτυξη (RnD). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στην ανάγκη κατάρτισης και εκπαίδευσης των στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης, ώστε να αποκτήσουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και να μπορέσουν να ενσωματώσουν αποτελεσματικά την καινοτομία στις διαδικασίες προμηθειών.
Η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης στην προώθηση των Δημόσιων Συμβάσεων για την Καινοτομία στον Δημόσιο Τομέα στο πλαίσιο του ν.5027/2023.
Η συμμετοχή της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών στη διαμόρφωση της έκθεσης υπήρξε καθοριστική, καθώς τα στελέχη του Τμήματος Καινοτομίας και Βέλτιστων Πρακτικών συνεισέφεραν σε γνώσεις αναφορικά με τις προκλήσεις και τις ανάγκες της ανάπτυξης οικοσυστήματος καινοτομίας στον δημόσιο τομέα. Η εφαρμογή του ν.5027/2023 προωθεί την γρήγορη ανάπτυξη πρωτοτύπων και για την επίτευξη αυτού του στόχου υπάρχουν οι εξής προϋποθέσεις: α) σύνδεση της έρευνας με την ανάπτυξη καινοτόμων δημόσιων υπηρεσιών β) ανάπτυξη καινοτόμων έργων με διαδικασίες επιτάχυνσης και γ) πιλοτική δοκιμή των καινοτόμων λύσεων πριν την επένδυση σε αυτές.
Στο επίκεντρο της δημιουργίας μιας καινοτόμου δημόσιας διοίκησης βρίσκεται ο πυλώνας των συμβάσεων οι οποίες σύμφωνα και με τον Ο.Ο.Σ.Α. θα πρέπει να αποτελούν εργαλείο ανάπτυξης της καινοτομίας και όχι εμπόδιο.
Κατεβάστε την έρευνα Public procurement for public sector innovation εδώ
