Η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, εναρμονισμένη στους επιχειρησιακούς της στόχους αναφορικά, με τη συντήρηση και την αποκατάσταση κινητών και ακίνητων μνημείων, ανέπτυξε καινοτόμα διαδικασία αναπαραγωγής αντιγράφων υψηλής πιστότητας με μη απτές τεχνικές, χωρίς την επέμβαση ή επαφή με το πρωτότυπο έκθεμα.
Η ανάγκη δημιουργίας της εν λόγω καινοτομίας προέκυψε από το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια εκθέσεων που πραγματοποιούνται τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, είναι απαραίτητη η παραγωγή αντιγράφων από ιδιαιτέρως ευπαθή ή ευαίσθητα αντικείμενα, είτε εξαιτίας της σπουδαιότητάς τους, είτε της κατάστασης διατήρησής τους, είτε εξαιτίας των διαστάσεών τους. Η διαδικασία αναπαραγωγής με απτές τεχνικές επιβαρύνει την κατάσταση των πρωτότυπων αρχαιολογικών αντικειμένων, ενώ αρκετές φορές αυτά είναι ογκώδη, γεγονός που καθιστά τη διαδικασία εξαιρετικά δυσχερή.
Η καινοτομία αναπτύχθηκε από ομάδα στελεχών της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων και απευθύνεται σε οργανισμούς που διοργανώνουν εκθέσεις, όπως μουσεία και χώρους πολιτισμού, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
2023 – σήμερα: 25.450 Επισκέπτες του Ξενοκράτειου Μουσείου και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για την έκθεση "Χαιρώνεια"
Οι λόγοι ανάπτυξης της καινοτομίας άπτονται:
Για την αναπαραγωγή αντιγράφων υψηλής πιστότητας δημιουργείται ένα ψηφιακό μοντέλο, μετά από τρισδιάστατη σάρωση του πρωτοτύπου. Με τη βοήθεια κατάλληλου εξοπλισμού, όπως τρισδιάστατων σαρωτών και εκτυπωτών, εκτυπώνεται το αντίγραφο, το οποίο, μετά από κατάλληλη επεξεργασία εκτίθεται ή από το οποίο αναπαράγεται ένα γύψινο αντίγραφο. Αυτή η τεχνική δίνει τη δυνατότητα παραγωγής αντιγράφων χωρίς την επιβάρυνση του πρωτότυπου αντικειμένου.
Τα αντικείμενα επιλέγονται από τους οργανισμούς που διοργανώνουν τις εκθέσεις και πρέπει να πληρούνσυγκεκριμένα κριτήρια, όπως να είναι ιδιαιτέρως ευπαθή και ευαίσθητα, να ανήκουν στην κατηγορία των αμετακίνητων και να είναι εξαιρετικά ογκώδη.
Στόχος ανάπτυξης της καινοτομίας είναι η παραγωγή αντιγράφων υψηλής πιστότητας για την εξυπηρέτηση των αναγκών των εκάστοτε εκθέσεων που διοργανώνονται στους μουσειακούς χώρους και σε χώρους πολιτισμού, με μη απτές τεχνικές, ώστε αφενός να μην επιβαρύνεται το πρωτότυπο αντικείμενο, αφετέρου η διαδικασία να είναι ασφαλής και γρήγορη.
Με αυτόν το τρόπο ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει και να γνωρίσει εκθέματα, τα οποία είναι αντίγραφα υψηλής πιστότητας, χωρίς να χρειάζεται να μεταβεί στους χώρους που φιλοξενούνται τα πρωτότυπα.
Η καινοτομία αναπαραγωγής αντιγράφων υψηλής πιστότητας με μη απτές τεχνικές, συνεισφέρει:
Στη διάθεση του εκτυπωμένου αντιγράφου και σε άλλες μελλοντικές περιπτώσεις.
Η καινοτομία σχεδιάστηκε από μια ομάδα υπαλλήλων της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο προσπάθειας του φορέα βελτίωσης της διαδικασίας παραγωγής αντιγράφων από τα πρωτότυπα εκθέματα.
Για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της καινοτομίας αξιοποιήθηκε από την ομάδα εργασίας ο υπάρχον τεχνολογικός εξοπλισμός τρισδιάστατων σαρωτών και εκτυπωτών και επιχειρήθηκε με επιτυχία η ανάπτυξη της νέας αυτής τεχνικής.
Το πρώτο αίτημα για την αναπαραγωγή αντιγράφων με μη απτές τεχνικές προήλθε από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το οποίο και πραγματοποιήθηκε με επιτυχία.
Η κατασκευή αντιγράφων υψηλής πιστότητας με τρισδιάστατη σάρωση και εκτύπωση δοκιμάστηκε πειραματικά για τις ανάγκες έκθεσης στο Ξενοκράτειο Αρχαιολογικό Μουσείο. Εκεί εφαρμόστηκε πιλοτικά η δημιουργία τριών γύψινων αντιγράφων, από τις τρισδιάστατες εκτυπώσεις.
Στη συνέχεια ζητήθηκε η συνδρομή του φορέα στην αναπαραγωγή ενός ογκώδους γλυπτού από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, για την περιοδική έκθεση Χαιρώνεια. Στην περίπτωση αυτή εκτυπώθηκε ένα ελαφρύ αντίγραφο ρητίνης σε συναρμολογούμενα τμήματα και κατάλληλα επεξεργασμένο.
Για την αναπαραγωγή αντιγράφων υψηλής πιστότητας δημιουργείται ένα ψηφιακό μοντέλο, μετά από τρισδιάστατη σάρωση του πρωτοτύπου. Με τη βοήθεια κατάλληλου εξοπλισμού, όπως τρισδιάστατων σαρωτών και εκτυπωτών, εκτυπώνεται το αντίγραφο, το οποίο, μετά από κατάλληλη επεξεργασία εκτίθεται ή από το οποίο αναπαράγεται ένα γύψινο αντίγραφο. Αυτή η τεχνική δίνει τη δυνατότητα παραγωγής αντιγράφων χωρίς την επιβάρυνση του πρωτότυπου αντικειμένου.
Τα αντικείμενα επιλέγονται από τους οργανισμούς που διοργανώνουν τις εκθέσεις και πρέπει να πληρούνσυγκεκριμένα κριτήρια, όπως να είναι ιδιαιτέρως ευπαθή και ευαίσθητα, να ανήκουν στην κατηγορία των αμετακίνητων και να είναι εξαιρετικά ογκώδη.
Κατά την ανάπτυξη της καινοτομίας δεν παρουσιάστηκαν προβλήματα και η καινοτομία εφαρμόζεται με βάση τα αντίγραφα που ζητούνται κάθε φορά. Με δεδομένο ότι η καινοτομία δεν αποτελεί βασική υπηρεσία της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η εξεύρεση του απαιτούμενου χρόνου έτσι ώστε να δοκιμάζονται και να υλοποιούνται τα εισερχόμενα αιτήματα, από την ομάδα εργασίας.
Οι παράγοντες που συνεισέφεραν στην επιτυχία της εν λόγω καινοτομίας άπτονται καταρχήν στην πολιτική βούληση της ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και στην αξιοποίηση των γνώσεων και δεξιοτήτων της ομάδας εργασίας της αρμόδιας Διεύθυνσης.
Επίσης, σημαντικό κριτήριο για τη επιτυχία και βιωσιμότητα της καινοτομίας είναι η διατήρηση των υποδομών σε άριστη κατάσταση, η ύπαρξη διαθέσιμων αναλωσίμων για τον εξειδικευμένο εξοπλισμό και η διάθεση καταρτισμένου προσωπικού.
Η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων συνδράμει στη δημιουργία των εκθέσεων με άμεσο και ουσιαστικό τρόπο. Τα μέλη της ομάδας λειτουργούν συνεργατικά και αξιοποιούν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους.
Η καινοτομία μπορεί να δοκιμαστεί και σε άλλους τομείς όπως στην αποκατάσταση πολιτιστικών μνημείων.
Yποστήριξη της ανάπτυξης καινοτομίας στην ελληνική δημόσια διοίκηση μέσω της δημιουργίας ενός δυναμικού οικοσυστήματος.
Ο ιστότοπός μας χρησιμοποιεί cookies για να διασφαλίσει την καλύτερη δυνατή εμπειρία πλοήγησης και την εξατομίκευση του περιεχομένου.