Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης εγκαινίασε πιλοτικά το 2017 ένα καινοτόμο πρόγραμμα εφαρμογής της εικαστικής ψυχοθεραπείας, με όχημα τη βιωματική προσέγγιση της τέχνης. Η συμβολή της τέχνης στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, στην ανάσυρση προσωπικών εμπειριών, στην καλλιέργεια της αυτοέκφρασης, του διαλόγου και της συνεργασίας διαμέσου αντιπροσωπευτικών έργων σύγχρονης τέχνης είναι το ζητούμενο του προγράμματος. O χώρος του Μουσείου δίνει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να εμπλακούν με τα εκτεθειμένα έργα αλλά και με έργα που θα δημιουργήσουν οι ίδιοι.
Το πρόγραμμα εικαστικής ψυχοθεραπείας με τίτλο Εξερευνώντας τις εικόνες του μουσείου – Εξερευνώντας την εικόνα μου υλοποιείται από την κ. Αφροδίτη Πανταγούτσου (Ψυχιατρική Εργοθεραπεύτρια, Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια, Α’ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο) και την κ. Ελισάβετ Ιωαννίδη (Επιμελήτρια του ΕΜΣΤ) στα πλαίσια της συνεργασίας του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με τον Καθηγητή Γ. Βασλαματζή της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στόχος του καινοτόμου προγράμματος είναι οι συμμετέχοντες να εκφράσουν, να διερευνήσουν και εν τέλει να κατανοήσουν το εκφρασμένο συναίσθημα στο εικαστικό τους έργο με απώτερο σκοπό την καλύτερη διαχείριση αλλά και την επίλυση συγκρούσεων, την ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης, της αυτογνωσίας, την ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων κ.ά. Αρωγός στην προσπάθειά τους είναι τα εκθέματα του μουσείου.
10
Προσφέροντας υπηρεσίες ψυχικής υγείας στο γενικό πληθυσμό, το Eθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης επιθυμεί να συμβάλλει στην ενίσχυση της εσωτερικής τους ενδυνάμωσης, στην προαγωγή της συναισθηματικής ευεξίας, και στην ανάδειξη της αξίας της ψυχικής και κοινωνικής υγείας. Στόχος είναι η προληπτική διαχείριση του προβλήματος αξιοποιώντας σύγχρονες και δημιουργικές μεθόδους που φέρουν ένα βήμα πιο κοντά τους συμμετέχοντες στην τέχνη αλλά και στον εσωτερικό τους κόσμο.
Κύριος στόχος της καινοτομίας είναι η προαγωγή της ψυχικής υγείας μέσω της τέχνης, εφαρμόζοντας εναλλακτικές μεθόδους ψυχοθεραπείας που ενισχύουν την συναισθηματική ευεξία. Εστιάζοντας σε δράσεις που καλλιεργούν την αυτογνωσία και την αυτοεκτίμηση, οι συμμετέχοντες κατανοούν σε βάθος τον εαυτό και τα συναισθήματά τους, σε ένα συνεργατικό πλαίσιο που προάγει την επικοινωνία και την κοινωνική ενσωμάτωση.
Πάγια θέση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης αποτελεί η αξιοποίηση του πολιτισμού ως μέσο θεραπείας, αναδεικνύοντας τα μουσεία ως θεραπευτικούς χώρους που λειτουργούν προς όφελος της ψυχικής υγείας. Η συγκεκριμένη καινοτομία απομακρύνει, μέσω της διαδραστικής και δημιουργικής ενασχόλησης των συμμετεχόντων με την τέχνη, το καθημερινό άγχος, μειώνοντας το στρες και απομακρύνοντας τα μέλη των ομάδων από τα καθημερινά τους προβλήματα.
Το πρόγραμμα έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική και συναισθηματική κατάσταση των συμμετεχόντων. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν αυξημένη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση και βελτίωσαν τις κοινωνικές τους δεξιότητες μέσα σε ένα δημιουργικό περιβάλλον. Παράλληλα, μέσω των αξιολογήσεων, διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες παρατήρησαν μείωση του άγχους και της συναισθηματικής τους έντασης. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες δήλωσαν μέσα από προφορικές και γραπτές ανατροφοδοτήσεις ότι εντόπισαν προσωπικές βελτιώσεις, γεγονός που καθιστά το πρόγραμμα ένα επιτυχημένο μοντέλο εφαρμογής εικαστικής ψυχοθεραπείας.
Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν μέσω ερωτηματολογίων που έχουν συνταχθεί από τους συντονιστές, ενώ χρησιμοποιούνται εργαλεία όπως το Psychlops και το UCL Museum Wellbeing Measures Toolkit για την ποσοτικοποίηση της επίδρασης του προγράμματος.
Η καινοτομία εφαρμόζεται αυτοτελώς, δεν απαιτείται δημιουργία νέων ή σύνδεση με υπάρχουσα διαδικασία, δομή ή πληροφοριακό σύστημα. Ο σχεδιασμός της καινοτομίας υλοποιήθηκε, από μια ομάδα στελεχών με βάση την δική της προηγούμενη εμπειρία και γνώση για το πρόβλημα και τις ανάγκες των χρηστών.
Μετά από συζητήσεις της κ. Αφροδίτη Πανταγούτσου και της κ. Ελισάβετ Ιωαννίδη που έχουν εμπειρία στο συντονισμό ομάδων εικαστικής ψυχοθεραπείας, καθώς και μετά από μελέτη αντίστοιχων προγραμμάτων στο εξωτερικό, ξεκίνησε το 2017 πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής ομάδας εικαστικής ψυχοθεραπείας. Οι αξιολογήσεις και η ανατροφοδότηση των συμμετεχόντων ήταν τέτοια που το πρόγραμμα επαναλήφθηκε. Επίσης, υπήρχαν πάρα πολλές αιτήσεις από το γενικό πληθυσμό για τη δημιουργία νέων ομάδων.
Κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του προγράμματος, πραγματοποιήθηκε πειραματική εφαρμογή στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Συγκεκριμένα, συγκροτήθηκε μια ομάδα 10 συμμετεχόντων η οποία συμμετείχε στο πρόγραμμα για 3 μήνες (12 δίωρες εβδομαδιαίες συναντήσεις). Στους συμμετέχοντες δόθηκαν ερωτηματολόγια αξιολόγησης στην έναρξη και τη λήξη της ομάδας.
Η καινοτομία στο στάδιο της διάδοσής της υιοθετήθηκε χωρίς αντιδράσεις. Έχουν πραγματοποιηθεί ενέργειες επικοινωνίας για την προβολή και προώθηση της καινοτομίας σε φορείς εκτός της δημόσιας οργάνωσης. Ως μέσα επικοινωνίας για την προβολή και διάδοση της καινοτομίας στο εσωτερικό της δημόσιας οργάνωσης έχει αξιοποιηθεί η αρθρογραφία σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, έχουν γίνει σχετικές παρουσιάσεις, ενώ σημαντική είναι και η ανάδειξη της δράσης μέσω της παρουσίασης και συμμετοχής της σε κεφάλαια βιβλίων.
Για την επικοινωνία της καινοτομίας σε φορείς εκτός της δημόσιας οργάνωσης έχουν χρησιμοποιηθεί η ιστοσελίδα, οι δραστηριότητες του Γραφείου Τύπου, καθώς και η συμμετοχή σε συνέδρια, εκδηλώσεις και ημερίδες. Επιπλέον, έχει αξιοποιηθεί η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης για την ανάπτυξη του καινοτόμου προγράμματος συνεργάστηκε με την Α’ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ του Αιγινήτειου Νοσοκομείου. Στην πιλοτική φάση, σημαντική υποστήριξη παρείχε ο Ψυχίατρος – Ψυχαναλυτής κ. Γρηγόρης Βασλαματζής, Ομότιμος Καθηγητής τότε του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι κρίσιμοι παράγοντες που συνεισέφεραν στην επιτυχία του εν λόγω προγράμματος, άπτονται στην προθυμία αφενός του προσωπικού του Μουσείου για την υλοποίηση του προγράμματος και αφετέρου των ψυχοθεραπευτών του Αιγινήτειου Νοσοκομείου και της άψογης συνεργασίας τους.
Μέσα από το πρόγραμμα ενισχύεται ο ρόλος του μουσείου (ηθικός, εκπαιδευτικός, κοινωνικός, θεραπευτικός) και διευρύνεται ο κύκλος επισκεπτών του.
Ο φορέας έχει συμμετάσχει στη μεταφορά γνώσης και στοιχείων για την καινοτομία. Πλέον, πραγματοποιείται το πρόγραμμα Πολιτιστικής Συνταγογράφησης στη χώρα μας, στο οποίο το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης υπήρξε αρωγός αναφορικά με τον τρόπο υλοποίησης και εφαρμογής και θα συμμετάσχει επίσης με πρόγραμμα στην Πολιτιστική Συνταγογράφηση.
Yποστήριξη της ανάπτυξης καινοτομίας στην ελληνική δημόσια διοίκηση μέσω της δημιουργίας ενός δυναμικού οικοσυστήματος.
Ο ιστότοπός μας χρησιμοποιεί cookies για να διασφαλίσει την καλύτερη δυνατή εμπειρία πλοήγησης και την εξατομίκευση του περιεχομένου.